Parlament Węgier uchwalił w poniedziałek 15. nowelizację konstytucji, dotyczącą m.in małżeństwa, wychowania dzieci czy nazewnictwa płci. Mówi też o konstytucyjnej ochronie gotówki, możliwości odbierania obywatelstwa czy bezterminowym stanie wyjątkowym. Głosowaniu towarzyszyły protesty opozycji.
Ostateczny tekst nieznacznie różni się od projektu, jaki przed miesiącem został złożony przez posłów rządzącej partii Fidesz. Nowelizacja skupia się przede wszystkim na kwestiach ideologicznych i pojęciowych. Sporo miejsca poświęcono kwestiom rodziny. W ustawie zasadniczej znalazł się m.in. następujący zapis: „ę chronią instytucję małżeństwa jako wspólnoty życia, ustanowionej między mężczyzną i kobietą na podstawie dobrowolnej decyzji, a rodzinę jako podstawę przetrwania narodu”.
Ponadto partia Viktora Orbana uznała, że podstawą stosunków rodzinnych jest łżńٷɴ i relacja rodzic-dziecko. Pojawił się też już wcześniej zapowiadany przez premiera zapis, który konstytucyjnie określa, że człowiekiem można nazwać tylko mężczyznę bądź kobietę. Jednocześnie w ustawie zasadniczej znalazło się nawiązujące do tego stwierdzenie, że „ojciec jest mężczyzną, matka jest kobietą”.
Nowelizacja przyniosła też zapisy mówiące o tym, że „prawo dzieci do właściwego rozwoju fizycznego, umysłowego i moralnego ma pierwszeństwo przed wszystkimi innymi podstawowymi prawami, z wyjątkiem prawa do życia”. Zarówno opozycja, jak i organizacje pozarządowe ostrzegają, że fragment ten najprawdopodobniej będzie wykorzystywany przez Orbana do uniemożliwienia organizowania parad mniejszości seksualnych, co już częściowo zostało uregulowane nowelizacją ustawy o zgromadzeniach.
W poprawce do konstytucji deputowani zapisali też prawo do otrzymywania zapłaty w gotówce oraz praktycznie nieograniczoną możliwość zawieszania przez władze obywatelstwa osobom, będącym jednocześnie obywatelami innego kraju. Również ten ostatni zapis został uznany za wyjątkowo kontrowersyjny, ponieważ zdaniem opozycji w praktyce zezwala on na deportowanie osób z podwójnym obywatelstwem oraz nakładanie na nie zakazu wjazdu na ę.
Nowelizacja zabrania również produkcji, używania, dystrybucji i promocji narkotyków. Analitycy zwracają uwagę, że zapis ten ma znaczenie czysto polityczne, bowiem już wcześniej państwo dysponowało wszelkimi narzędziami pozwalającymi na walkę z narkotykami.
Jeszcze przed głosowaniem opozycja szeroko krytykowała zapis, uprawniający rząd do ogłaszania stanu wyjątkowego. Oznacza on, że bez wiedzy i zgody parlamentu premier będzie mógł przedłużać trwający już od trzech lat stan wyjątkowy, a tym samym kontynuować kierowanie krajem za pomocą dekretów, całkowicie ignorując w ten sposób władzę ustawodawczą.
Głosowaniu nad 15. poprawką ustawy zasadniczej towarzyszyły protesty zwolenników opozycji, którzy próbowali zablokować wejście do parlamentu i w ten sposób uniemożliwić posłom koalicji dotarcie na głosowanie. Na miejscu interweniowała policja, która siłą usunęła demonstrantów.
Za przyjęciem nowelizacji głosowało 140 deputowanych, 21 było przeciwko, nikt nie wstrzymał się od głosu.
Obecna konstytucja Węgier weszła w życie 1 stycznia 2012 r. Nazywana jest często „konstytucją Fideszu”, gdyż została uchwalona wyłącznie głosami ówczesnej koalicji Fidesz-KDNP. Dotychczas do porządku prawnego włączono 14 zmieniających ją ustaw. Kolejne nowelizacje były przedkładane wyłącznie przez koalicję rządową, a na przestrzeni lat w ten sposób zmieniono brzmienie kilkudziesięciu artykułów. Do nowelizacji wymagana jest większość konstytucyjna w parlamencie, nie ma konieczności zatwierdzenia zmian w ogólnokrajowym referendum.
Tomasz Dawid Jędruchów (PAP)
tdj/ mal/
