19 lutego wchodzi w życie ustawa o podmiotach obsługujących kredyty i nabywcach kredytów. Jedną z nowości przewidzianych w tym akcie jest korzystna dla kredytobiorców opcja restrukturyzacji zadłużenia. Przypominamy, na czym ma polegać „druga szansa”.
Ze sporym, bo ponad rocznym, poślizgiem do polskiego prawa trafiają regulacje unijnej dyrektywy NPL. Koncentruje się ona przede wszystkim na sektorze podmiotów potocznie nazywanych firmami windykacyjnymi. W praktyce chodzi o biznesy obsługujące niespłacane kredyty na zlecenie np. banków oraz podmioty nabywające takie wierzytelności i dochodzące ich spłaty.
Dyrektywa (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2021/2167 z dnia 24 listopada 2021 r. w sprawie podmiotów obsługujących kredyty) postawiła sobie za cel zbudowanie jednolitych zasad na terenie Unii (w tym m.in. licencjonowania podmiotów) i, w efekcie, uregulowanie wspólnego wtórnego rynku obrotu kredytami. Przy okazji jednak wprowadzono kilka zmian istotnych dla wszystkich kredytobiorców, nie tylko tych, którzy mają kłopoty z terminowym opłacaniem rat.
Przy opóźnieniu trzeba zaproponować restrukturyzację
Do ustawy o kredycie konsumenckim dodano artykuł 21a, w którym narzucono kredytodawcomzobowiązanie do zaproponowania klientowi opóźniającemu się ze spłatą opcji wnioskowania o restrukturyzację zadłużenia. Dotychczas podobne rozwiązanie przewidziano tylko dla kredytobiorców spłacających kredyty hipoteczne. Teraz obejmie on większość pozostałych zobowiązań konsumentów, w tym karty kredytowe, kredyty gotówkowe i pożyczki udzielane przez instytucje pożyczkowe.
Pierwszym krokiem kredytodawcy w reakcji na opóźnienia w spłacie powinno byćwysłanie wezwania do dokonania spłaty zaległego zadłużenia. Wyznaczony termin nie może być krótszy niż 14 dni roboczych.
Po drugie, w tym samym dokumencie musi znaleźć siępouczenie o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych wnioskuo restrukturyzację zadłużenia. Wspomniana restrukturyzacja może polegać na refinansowaniu umowy o kredyt (udzielenie nowego kredytu na spłatę należności) lub zmianie warunków obowiązującej obecnie umowy. Zmiana warunków może polegać m.in. na:
- zmianie rodzaju kredytu (np. z linii kredytowej na kredyt spłacany w ratach),
- wydłużeniu okresu obowiązywania umowy i spłaty,
- odroczeniu części lub wszystkich rat,
- zmianie oprocentowania,
- zawieszeniu spłaty,
- spłacie częściowej (np. tylko rata odsetkowa),
- przewalutowaniu,
- częściowym umorzeniu i konsolidacji zadłużenia.
Warto podkreślić, że wymienione w ustawie typy propozycji nie są zamkniętym katalogiem. Kredytodawcy mogą również wyjść poza zasugerowane w dokumencie rozwiązania. Warunkiem jest wspólne uzgodnienie warunków przez obie strony – wierzyciela i dłużnika.
Wniosek o restrukturyzację nie oznacza, że kredytodawca musi automatycznie zaakceptować sugerowane przez klienta rozwiązanie. W przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia należy przekazać mu „w formie pisemnej, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia dotyczące przyczyn odrzucenia tego wniosku” – wskazano w ustawie.
Podejście do wniosków nie będzie mogło być jednak czysto uznaniowe. Ustawa narzuca bowiem kredytodawcom obowiązek „posiadania odpowiednich polityk i procedur dzٲ⳦ą⳦ stosowania adekwatnych środków restrukturyzacyjnych przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego”. Kryteria analizy wniosków o restrukturyzację muszą zatem być zestandaryzowane.
Zmiany w umowach kredytowych po nowemu
Jako użytkownicy rachunków bankowych czy kart płatniczych przyzwyczailiśmy się, że banki z wyprzedzeniem informują nas o zmianach dokonywanych w regulaminach czy taryfach opłat. Podobny mechanizm ustawa wdrażająca NPL wprowadza w przypadku umów kredytowych, zarówno konsumenckich, jak i dla kredytów hipotecznych.
Nie później niż 30 dni przez zmianą postanowień umowy powinniśmy otrzymać:
- przejrzysty opis proponowanych zmian, w tym zmian wymagających uzyskania zgody konsumenta, lub zmian wprowadzonych z mocy prawa, wraz z harmonogramem ich wdrożenia;
- informację o tym, że możemy złożyć reklamację oraz, gdy nie zostanie ona uwzględniona, wniosek do Rzecznika Finansowego lub skierować się na drogę sądową lub pozasądowego rozstrzygania sporów.
30-dniowy termin nie obowiązuje, jeśli:
- zmiany są dokonywane na nasz (kredytobiorcy) wniosek lub
- wyraziliśmy zgodę na przekazanie powyższych informacji przed zmianą postanowień umowy i bez zachowania 30-dniowego terminu (co może być korzystne przy zmianach, które np. zwiększają uprawnienia konsumenta).
Przepisów dzٲ⳦ą⳦ zmian w umowach nie stosuje się w odniesieniu do modyfikacji oprocentowania. Procedura informowania kredytobiorcy o zmianie stopy była już wcześniej uregulowana w ustawach o kredycie konsumenckim i o kredycie hipotecznym.
Warto podkreślić, że ten fragment ustawy wejdzie w życie nieco później. Banki i pożyczkodawcy będą musieli się stosować do niego od 5 kwietnia 2025 r.
