Upały mogą skutecznie obniżyć wydajność pracowników, aby temu zapobiec ustawodawca zobowiązał zatrudniających do przestrzegania kilku zasad, które mają na celu przystosowanie miejsca pracy, kiedy za oknem leje się żar z nieba. Jakie są obowiązki pracodawcy w czasie upałów?
Upały w Polsce dają się we znaki, w związku z wysokimi temperaturami Główny Inspektor Pracy wydał oświadczenie, w którym apeluje do pracodawców o skrócenie czasu pracy w gorące dni. "Z uwagi na nadzwyczajną falę upałów Główny Inspektor Pracy Wiesław Łyszczek apeluje do pracodawców o skracanie czasu pracy pracownikom, w szczególności tym, których dzienny wymiar czasu pracy przekracza 8 godzin" – czytamy w oświadczeniu.
Obowiązki pracodawcy w czasie upałów
Podstawowym obowiązkiem pracodawcy w czasie upałów jest zapewnienie napojów chłodzących wtedy, kiedy temperatura za oknem przekracza 25°C, a w pomieszczeniu nie spada poniżej 28°C. Napoje (czyli najczęściej woda) wydawane są nieodpłatnie. Płyny powinny być dostępne stale, w ilości zaspokajającej potrzeby zatrudnionych. – Pamiętać należy, iż ich ilość musi być dostosowana do potrzeb pracowników, więc niedopuszczalne jest ograniczanie tej ilości do małej, półlitrowej buteleczki na zmianę roboczą. Lekarze zalecają, by przy takich upałach wypijać minimum 2,5 l płynów dziennie – upomina Państwowa Inspekcja Pracy w oddziale we Wrocławiu.
Przy pracach brudzących wykonywanych na otwartej przestrzeni, bez dostępu do wody bieżącej, pracodawca zobowiązany jest zapewnić do celów higienicznych co najmniej 90 l wody dziennie na każdego pracownika.
Gdy pracodawca zatrudnia osoby młodociane musi zwolnić je z obowiązku świadczenia pracy w sytuacji, gdy temperatura w pomieszczeniu przekracza 30°C, a względna wilgotność powietrza przekracza 65 proc.
Upały a praca w biurze
Nie ma dokładnych zasad, które określałyby precyzyjnie zasady pracy w biurze podczas upałów. Według rozporządzenia resortu pracy, pomieszczenie pracy i jego wyposażenie powinno zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki. Są one spełnione, kiedy pomieszczenia zabezpieczone są przed niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem. – Przepisy nie precyzują rozwiązań, które należy tu zastosować – z wyjątkiem przypadku § 29 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, który mówi o konieczności wyposażenia okien i świetlików w urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy. Wydaje się, iż przy spełnianiu wymagań § 15, należy uwzględniać aktualne rozwiązania technologiczne i możliwości finansowe –podaje Okręgowy Inspektorat Pracy we Wrocławiu.
Do obowiązków pracodawcy w czasie upałów należy konserwacja klimatyzacji. Część pracowników może cieszyć się obniżoną temperaturą w miejscu pracy, jednak zatrudniający powinien pamiętać o konieczności oczyszczenia powietrza doprowadzanego z klimatyzacji bądź wentylacji z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia
Upały a krótszy czas pracy
Główny Inspektor Pracy apeluje do pracodawców o skrócenie czasu wykonywania obowiązków podwładnym w czasie upałów. Jednak nie jest to obowiązek zatrudniającego, tylko prawo, jakie mu przysługuje.
Warto pamiętać, że nie ma przepisów, które określają maksymalną temperaturę dopuszczalną w pomieszczeniach pracy, ustawodawca przewidział jednak przypadki, kiedy zatrudniony może zaprzestać wykonywania swoich obowiązków.
Mówi o tym art. 210 Kodeksu pracy – w razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez nie go praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
Wśród prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej ustawodawca wymienia m.in.:
- prace kierowców autobusów, pojazdów przewożących materiały niebezpieczne, pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej 16 ton i długości powyżej 12 m, trolejbusów, motorniczych tramwajów,
- prace drużyn trakcyjnych i maszynistów,
- prace przy obsłudze żurawi wieżowych i samojezdnych,
- prace przy obsłudze suwnic,
- prace kontrolerów ruchu,
- prace pilotów, nawigatorów i mechaników lotniczych.
Na koniec przypomnijmy, że w 2017 r. do PIP zostało przekazanych 181 skarg na zbyt wysoką temperaturę w pracy. Dotyczyły głównie upałów, ale mogły się również zdarzyć skargi z zakładów produkcyjnych, gdzie ze względu na sposób produkcji i stosowaną technologię panowała za wysoka temperatura, o czym poinformowała redakcję Dz Danuta Rutkowska z biura prasowego Państwowej Inspekcji Pracy.
