Prywatne, dobrowolne, automatyczne, kapita艂owe 鈥� to g艂贸wne cechy Pracowniczych Plan贸w Kapita艂owych. Tak program zaprezentowa艂 rz膮d. A jak to wszystko b臋dzie wygl膮da艂o w praktyce?

Ustawa o pracowniczych planach kapita艂owych (PPK) liczy 141 stron, z czego 46 zajmuje rozdzia艂 o zmianach w innych przepisach. Do tego jeszcze masa odwo艂a艅 do innych ustaw oraz potencjalnie tysi膮ce stron przepis贸w wykonawczych, kt贸re resort finans贸w b臋dzie musia艂 wyprodukowa膰 na mocy tego aktu prawnego. Ustawa o PPK (za艂膮czamy PDF) nie jest lektur膮 艂atw膮, cho膰 nie jest to koszmarny prawniczy be艂kot, do czego przyzwyczaili nas legislatorzy w III RP.

Z punktu widzenia przysz艂ego emeryta mo偶na sobie odpu艣ci膰 rozdzia艂y o organizacji ca艂ego systemu i obowi膮zkach biurokratycznych na艂o偶onych na podmioty prowadz膮ce nowe fundusze emerytalne. Dla nas 鈥� przysz艂ych inwestor贸w 鈥� licz膮 si臋 konkrety dotycz膮ce zasad wej艣cia i wyj艣cia do systemu oraz polityka inwestycyjna tzw. funduszy zdefiniowanej daty (FZD) stanowi膮cych filar PPK.

Prywatne na wej艣ciu...

O kosztach przyst膮pienia do PPK jak dot膮d m贸wi艂o si臋 najwi臋cej. Minimalna sk艂adka wyniesie 2% wynagrodzenia brutto po stronie pracownika z mo偶liwo艣ci膮 jej powi臋kszenia do 4%. Oznacza to, 偶e do PPK wp艂acimy pieni膮dze ju偶 opodatkowane. Ustawodawca nie przewiduje tu 偶adnych ulg czy odlicze艅. Pracodawca ma dop艂aci膰 kolejne 1,5%, z opcj膮 wp艂aty dodatkowej w wysoko艣ci do 2,5% (czyli do 4% p艂acy brutto). Rzecz jasna to podzia艂 stricte formalny. W praktyce ca艂a sk艂adka na PPK (od 3,5% do 8%) w ca艂o艣ci obci膮偶y fundusz p艂ac w przedsi臋biorstwie, czyli koszt pracy. Osoby zarabiaj膮ce nie wi臋cej ni偶 120% minimalnego wynagrodzenia otrzymaj膮 przywilej obni偶enia sk艂adki na PPK do minimalnie 0,5%. Do tego raz do roku pa艅stwo (czyli podatnicy) dorzuc膮 240 z艂 鈥瀌op艂aty rocznej鈥�.

Pieni膮dze te b臋d膮 gromadzone na indywidualnych rachunkach PPK, co do z艂udzenia przypomina nies艂awne OFE. 鈥濸PK jest tworzony w celu systematycznego gromadzenia oszcz臋dno艣ci
przez uczestnika PPK z przeznaczeniem na wyp艂at臋 po osi膮gni臋ciu przez niego 60. roku
偶ycia oraz na inne cele okre艣lone w ustawie鈥� 鈥� tak brzmi artyku艂 3 ust臋p 1. Ale w ka偶dej chwili wi臋kszo艣膰 parlamentarna mo偶e dopisa膰 inne cele, realizacji kt贸rych mog膮 pos艂u偶y膰 oszcz臋dno艣ci zgromadzone przez uczestnik贸w PPK.

Jeszcze bardziej podoba mi si臋 ust臋p drugi tego samego artyku艂u. 鈥炁歳odki gromadzone w PPK stanowi膮 prywatn膮 w艂asno艣膰 uczestnika PPK, z zastrze偶eniem art. 105鈥� 鈥� czytamy w ustawie. Artyku艂 105 okre艣la zasady wyp艂aty naszych oszcz臋dno艣ci. Nigdzie indziej w ca艂ej ustawie nie znajdziemy ju偶 wzmianki o tym, 偶e kasa w PPK stanowi w艂asno艣膰 prywatn膮. Zatem wystarczy zmieni膰 jedno zdanie, aby gwarancja prywatno艣ci nagle si臋 ulotni艂a. A wiemy, 偶e polski Sejm ju偶 nie takie ustawy potrafi艂 zmienia膰 w i艣cie b艂yskawicznym tempie (rozbi贸r OFE zaj膮艂 mu 4 dni).

足智彩赛果

...reglamentowane na wyj艣ciu

Warto te偶 dog艂臋bnie przeanalizowa膰 artyku艂 105., kt贸ry dotyczy zwrot贸w dokonywanych przez uczestnika PPK. Czyli wyj艣cia ewakuacyjnego, gdyby z jakich艣 powod贸w dobrodziejstwa PPK nagle przesta艂yby nam odpowiada膰. W takim przypadku instytucja prowadz膮ca nasz rachunek PPK odda nam 70% aktyw贸w zakupionych z wp艂at pracodawcy, rzecz jasna pomniejszonych o . 30% trafi na 鈥瀝achunek bankowy wskazany przez ZUS鈥�. To, co zakupili艣my ze "sk艂adki pracownika", zostanie zwr贸cone w 100%. Stracimy to, co dop艂acili nam podatnicy jako dop艂aty powitalne i dop艂aty roczne.

Na papierze nie wygl膮da to 藕le. Ustawa obiecuje nam zwrot ca艂ej wp艂aconej przez nas kasy i jeszcze 70% tego, co dop艂aci艂 pracodawca. Dodajmy tylko, 偶e ka偶da wi臋kszo艣膰 sejmowa mo偶e w ka偶dej chwili zmodyfikowa膰 artyku艂 105! Mo偶e si臋 np. okaza膰, 偶e ca艂o艣膰 鈥瀢yp艂acanej鈥� kwoty trafi do ZUS, albo wprowadzi si臋 karny podatek w wysoko艣ci np. 90% wyp艂acanej kwoty. Oczywi艣cie aktywa zarz膮dzane w ramach PPK pozostan膮 wtedy 鈥瀙rywatn膮 w艂asno艣ci膮鈥�. Zreszt膮 artyku艂 94 m贸wi wprost, 偶e 鈥�uczestnik PPK mo偶e rozporz膮dza膰 艣rodkami zgromadzonymi na jego rachunku PPK jedynie na zasadach okre艣lonych w przepisach niniejszego rozdzia艂u, z zastrze偶eniem art. 21鈥�. To w zasadzie tyle w kwestii swobody decyzji uczestnika PPK.

Wart lektury jest w zasadzie ca艂y rozdzia艂 15 okre艣laj膮cy zasady wyp艂aty 鈥濼woich鈥� pieni臋dzy. Plusem PPK pozostaje opcja wyp艂aty ca艂ej kasy w dowolnym momencie (art. 105) 鈥� ustawodawca nazywa to 鈥瀦wrotem鈥�. Natomiast jako 鈥瀢yp艂at臋鈥� ustawa definiuje wariant, w kt贸rym decydujesz si臋 na likwidacj臋 rachunku PPK po osi膮gni臋ciu 60. roku 偶ycia (art. 97). W贸wczas b臋dziesz m贸g艂 jednorazowo wyp艂aci膰 25% zgromadzonych pieni臋dzy, a reszt臋 w 120 miesi臋cznych ratach w za艂o偶eniach stanowi膮cych obiecany dodatek do emerytury wyp艂acanej z ZUS-u (art. 99). Mo偶na te偶 b臋dzie wykupi膰 rent臋 okresow膮 lub do偶ywotni膮 w zak艂adzie ubezpiecze艅.

Minusem PPK jest brak "bezkarnej" mo偶liwo艣ci wyp艂acenia wszystkich pieni臋dzy jednorazowo nawet po osi膮gni臋ciu wieku emerytalnego. Je艣li zdecydujesz si臋 na mniej ni偶 120 rat (jak rozumiem mo偶na zadeklarowa膰 1 rat臋?), to pa艅stwo uka偶e Ci臋 podatkiem Belki od 75% kapita艂u. To kara bardzo bolesna, bo po 30 czy 40 latach oszcz臋dzania mo偶e to by膰 kwota liczona w dziesi膮tkach tysi臋cy z艂otych.

Opr贸cz tego ustawodawca dopuszcza jeszcze ma艂o znacz膮ce 鈥瀎urtki鈥�. Mo偶na b臋dzie 鈥瀙o偶yczy膰鈥� pieni膮dze z PPK (tj. wyp艂aci膰 do 100%, ale trzeba si臋 zobowi膮za膰 do ich ponownej wp艂aty za 5-15 lat) na wk艂ad w艂asny do kredytu mieszkaniowego (artyku艂 sponsorowany przez banki?). Drug膮 opcj膮 jest wyp艂ata do 25% zgromadzonych w PPK oszcz臋dno艣ci w przypadku 鈥瀙owa偶nego zachorowania鈥� uczestnika PPK, jego ma艂偶onka lub dziecka 鈥� tj. trzeba b臋dzie zg艂osi膰 si臋 odpowiednim kwitem wystawionym przez lekarza.

Czytaj dalej: Inwestowanie uzale偶nione od wieku

Inwestowanie uzale偶nione od wieku

W ustawie o PPK ani razu nie pada s艂owo 鈥瀒nwestowanie鈥�. Podstaw膮 dzia艂ania PPK s膮 fundusze zdefiniowanej daty. Koncepcja polega na tym, 偶e wszystkim uczestnikom PPK b臋d膮cym mniej wi臋cej w podobnym wieku zaoferuje si臋 taki sam portfel inwestycyjny. Portfel ten b臋dzie si臋 zmienia艂 tylko w zale偶no艣ci od wieku uczestnika. W za艂o偶eniu ma to uwzgl臋dnia膰 鈥瀔onieczno艣膰 ograniczania poziomu ryzyka inwestycyjnego w zale偶no艣ci od wieku uczestnika PPK鈥�. Czyli im jeste艣 starszy, tym mniej akcji masz w portfelu, za to trzymasz wi臋cej obligacji.

Je艣li masz 30 lat i przyst臋pujesz do PPK, to tw贸j FZD b臋dzie mia艂 w portfelu minimalnie 60% akcji i nie mniej ni偶 20% papier贸w d艂u偶nych. Gdy przekroczysz 50. twoje aktywa zostan膮 przetransferowane do PZD zr贸wnowa偶onego, ale prawdopodobnie z przewag膮 obligacji. Na 5 lat przed osi膮gni臋ciem daty docelowej praktycznie wyjdziesz z rynku akcji i do zako艅czenia oszcz臋dzania dotrwasz w obligacjach.

Teoretycznie ma to zwi臋ksza膰 bezpiecze艅stwo zgromadzonych oszcz臋dno艣ci w ostatnich latach aktywno艣ci zawodowej. Ale mi takie rozwi膮zanie tr膮ci 鈥瀞uwakiem鈥�, w ramach kt贸rego OFE transferuj膮 aktywa do ZUS-u. Tutaj wraz ze wzrostem 艣redniej wieku uczestnik贸w PPK mieliby艣my coraz mniejszy popyt na akcje i coraz wi臋kszy na obligacje 鈥� rzecz jasna g艂贸wnie te skarbowe. Ponadto przedwczesna ucieczka z akcji ogranicza potencjaln膮 stop臋 zwrotu z inwestycji, co jest szczeg贸lnie istotne, gdy zgromadzony kapita艂 jest ju偶 poka藕ny. Na szcz臋艣cie ustawodawca pozostawi艂 furtk臋 dla aktywnych. Artyku艂 45. pozwala uczestnikowi PPK na przeniesienie cz臋艣ci b膮d藕 ca艂o艣ci aktyw贸w do innych ni偶 w艂a艣ciwy dla jego wieku funduszu zdefiniowanej daty w ramach tego samego TFI lub PTE. Tym niemniej swoboda inwestycyjna uczestnik贸w PPK b臋dzie mocno ograniczona. O aktywnej alokacji kapita艂u mo偶na w zasadzie zapomnie膰.

Inwestycyjna powt贸rka z OFE

Zarz膮dzaj膮cy aktywami w ramach PPK dostali te偶 艣cis艂e limity zaanga偶owania w poszczeg贸lny klasy aktyw贸w. Maksymalnie 30% pieni臋dzy klient贸w b臋dzie mo偶na ulokowa膰 w papiery warto艣ciowe denominowane w walutach obcych. Oznacza to, 偶e co najmniej 70% oszcz臋dno艣ci w PPK b臋dzie musia艂o by膰 ulokowane w Polsce. W praktyce jest to przymus kupowania przez PPK obligacji Skarbu Pa艅stwa oraz akcji du偶ych, najcz臋艣ciej kontrolowanych przez pa艅stwo, sp贸艂ek z GPW. W mojej ocenie to podw贸jny b艂膮d, zbli偶aj膮cy konstrukcj臋 PPK do nieszcz臋snych OFE.

Po pierwsze, zn贸w 艂amana jest zasada dywersyfikacji geograficznej. Uzale偶nienie 戮 portfela od jednego i niepewnego rynku wschodz膮cego 鈥� jakim jest Polska 鈥� oznacza obarczenie przysz艂ych emeryt贸w nadmiernym ryzykiem kraju. Go艂ym okiem wida膰, jak troska o bezpiecze艅stwo oszcz臋dno艣ci emerytalnych ust膮pi艂a tu przed prymatem polityki gospodarczej rz膮du chc膮cego zwi臋kszy膰 krajowe oszcz臋dno艣ci. Dok艂adnie ten sam b艂膮d 20 lat temu pope艂nili tw贸rcy reformy OFE.

Po drugie, zasady alokacji zar贸wno w cz臋艣ci d艂u偶nej jak i udzia艂owej de facto sprowadzaj膮 si臋 do kupowania przez PPK obligacji skarbowych oraz akcji sp贸艂ek z WIG20. A poniewa偶 obecnie za blisko 70% kapitalizacji WIG20 odpowiadaj膮 sp贸艂ki kontrolowane przez Skarb Pa艅stwa, to w praktyce mamy przymus inwestowania niemal po艂owy pieni臋dzy uczestnik贸w PPK w interesy prowadzone przez rz膮d i popieraj膮cych go polityk贸w. To w mojej ocenie niezdrowa i bardzo ryzykowna mieszanka.

Fundusz pt. obligacje + WIG20

Przyjrzyjmy si臋 bli偶ej zasadom inwestycyjnym w PPK, kt贸re szczeg贸艂owo okre艣la art. 37. 鈥濬undusz zdefiniowanej daty (鈥�) lokuje 艣rodki zgromadzone w PPK zgodnie z interesem uczestnik贸w PPK, d膮偶膮c do osi膮gni臋cia bezpiecze艅stwa i efektywno艣ci dokonywanych lokat oraz przestrzegaj膮c zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego鈥� 鈥� zapisano w ustawie. Po czym nast臋puje kilkana艣cie ust臋p贸w uszczeg贸艂awiaj膮cych powy偶sze zasady.

Mamy wi臋c limit 30% aktyw贸w denominowanych w walutach obcych (czyli w praktyce zagranicznych akcjach i obligacjach). Na艂o偶ono do艣膰 rygorystyczne limity inwestowania poprzez certyfikaty inwestycyjne. Nast臋pnie obowi膮zuj膮 oddzielne ograniczenia w cz臋艣ci akcyjnej i w cz臋艣ci d艂u偶nej. W tej drugiej nie mniej ni偶 70% warto艣ci aktyw贸w musi by膰 ulokowane w papierach emitowanych lub gwarantowanych przez Skarb Pa艅stwa, NBP, jednostk臋 samorz膮du terytorialnego b膮d藕 pa艅stwa UE i EBC. W gr臋 wchodz膮 jeszcze kr贸tkoterminowe (do 180 dni) depozyty w bankach krajowych. Na ca艂膮 reszt臋 鈥� czyli m.in. obligacje korporacyjne, bankowe, REIT-y 鈥� przypada maksymalnie 30%.

Restrykcje dotycz膮 te偶 portfela akcyjnego. Nie mniej ni偶 40% aktyw贸w musz膮 stanowi膰 akcje sp贸艂ek wchodz膮cych w sk艂ad WIG20. Papiery z mWIG-u nie mog膮 wa偶y膰 wi臋cej ni偶 20%. Ca艂a reszta walor贸w notowanych na GPW (m.in. akcje z sWIG80) nie mo偶e stanowi膰 wi臋cej ni偶 10%. Czyli prawie tyle co nic. Limit dla akcji zagranicznych (ale tylko notowanych na rynkach pa艅stw OECD) ustalono na nie mniej ni偶 20%, ale nie wi臋cej ni偶 wynosi limit dla aktyw贸w denominowanych w walutach obcych. Zatem zaanga偶owanie PPK nawet jeszcze bardziej ni偶 w przypadku OFE b臋dzie skoncentrowane w 30-40 najwi臋kszych sp贸艂kach gie艂dowych, cz臋sto pozostaj膮cych pod kontrol膮 rz膮du.

I na koniec tego licz膮cego sobie kilka stron paragrafu otrzymujemy taki oto akcent humorystyczny. 鈥濵inister w艂a艣ciwy do spraw instytucji finansowych mo偶e okre艣li膰, w drodze rozporz膮dzenia, szczeg贸艂owy spos贸b i ograniczenia dokonywania inwestycji, o kt贸rych mowa w ust.1, w tym mo偶e ustali膰 w innej wysoko艣ci okre艣lone w ust. 6-17 limity dokonywania inwestycji, w celu zapewnienia bezpiecze艅stwa zainwestowanych 艣rodk贸w鈥�. Czyli zapomnijcie o wszystkim, co w艂a艣nie przeczytali艣cie. Bo w ka偶dej chwili minister mo偶e wed艂ug w艂asnego widzimisi臋 zmieni膰 regu艂y gry. Rzecz jasna tylko w trosce o bezpiecze艅stwo waszych pieni臋dzy. Czy tylko mi si臋 wydaje, 偶e tego typu zapisy nie buduj膮 zaufania do Pracowniczych Plan贸w Kapita艂owych?

殴谤贸诲艂辞: