Dynamicznie p臋dz膮cy rynek NFT powoli przyci膮ga sp贸艂ki z warszawskiej gie艂dy. Zasad臋 鈥瀔to pierwszy ten lepszy鈥� staraj膮 si臋 wykorzysta膰 zw艂aszcza ma艂e podmioty, by w ten spos贸b zyska膰 przewag臋.
S艂owo 鈥瀌ynamicznie鈥� to jednak za ma艂o powiedziane w stosunku do rynku, na kt贸rym obroty wzros艂y z ok. 100 mln dolar贸w w 2020 r. do nawet 40 mld dolar贸w, jak podawa艂 "Financial Times", powo艂uj膮c si臋 na dane Chainalysy - 聽firmy analizuj膮cej transakcje oparte o technologi臋 blockchain.
Cyfrowy obraz, dom lub sneakersy
Nie bez powodu kapitu艂a redakcji popularnego s艂ownika Collinsa uzna艂a skr贸t NFT (ang. non-fungible token, niewymienialny token) za s艂owo roku 2021. To efekt nie tylko wzrostu warto艣ci i rekordowych kwot, za jakie sprzedawana jest cyfrowa sztuka, kt贸rej no艣nikiem warto艣ci s膮 tokeny, ale r贸wnie偶 coraz powszechniejszego u偶ycia NFT do okre艣lenia siebie i swojego statusu w wirtualnej rzeczywisto艣ci i metaversum.
Lockdown, sk膮din膮d s艂owo roku 2020, spowodowa艂, 偶e ludzie na ca艂ym 艣wiecie wi臋cej czasu sp臋dzali online, gdzie przenie艣li swoje 偶ycie towarzyskie oraz prac臋. Wirtualna rzeczywisto艣膰 sprawi艂a, 偶e ju偶 nie wa偶ne by艂o, jak膮 mark臋 ubra艅 za艂o偶yli艣my do pracy zdalnej, kt贸r膮 torebk臋 lub zegarek mamy na r臋ku podczas spotkania na Zoomie. Przynajmniej tak si臋 wydawa艂o, bo przecie偶 ludzka egzaltacja jest tym, co obok ciekawo艣ci nap臋dza zyski najwi臋kszych medi贸w spo艂eczno艣ciowych.
足智彩赛果
Dzi臋ki szerokiemu wachlarzowi zastosowania token贸w, okaza艂o si臋, 偶e kupuj膮c niepowtarzalny, niezmienny technicznie i niemo偶liwy do sfa艂szowania certyfikat potwierdzaj膮cy posiadanie okre艣lonego pliku cyfrowego, stajemy si臋 w艂a艣cicielami dzie艂 sztuki, przedmiot贸w kolekcjonerskich czy nawet wirtualnych nieruchomo艣ci (pierwszy wirtualna dom sprzedany za ok. 2 mln z艂).
Nike og艂osi艂 w grudniu, 偶e nabywa start-up RTFKT Studio z bran偶y NFT, by w metaverse sprzedawa膰 swoje legendarne sneakersy. Oznaczenie posiadanego NFT mo偶emy przypi膮膰 do swojego konta w social mediach lub postu i pokaza膰 ca艂emu 艣wiatu, co faktycznie posiadamy, jakie obszary metaversum s膮 dla nas interesuj膮ce lub w jakich kr臋gach u偶ytkownik贸w si臋 obracamy.
RTFKT is now a part of the NIKE, Inc. family. 馃寪馃憗鈥嶐煑�
鈥� RTFKT Studios (@RTFKTstudios)
Co wi臋cej, mo偶emy tymi niepowtarzalnymi tokenami handlowa膰 za po艣rednictwem sieci blockchain, na kt贸rych zapisane s膮 cyfrowe certyfikaty w艂asno艣ci.聽 Sprzyja to p贸ki co rozwojowi rynku cyfrowej sztuki, dzi臋ki rozwi膮zaniu kwestii praw w艂asno艣ci i oryginalno艣ci kupowanego 鈥瀉rcydzie艂a鈥�. Ca艂y system i zwi膮zana z nim euforia sprawi艂y wed艂ug ekspert贸w, 偶e pojawi艂a si臋 ba艅ka spekulacyjna. Bo jak si臋 ma 40 mld dolar贸w rynku NFT do globalnego rynku sztuki (analogowej) wartego w tym samym czasie 50 mld wed艂ug danych UBS i Art Basel (raport The Art Market 2021)?
Zarabia膰 na grach blockchain
Do zastosowa艅 token贸w NFT do艂膮cza tak偶e ich funkcjonalno艣膰 w bran偶y, kt贸ra ju偶 od dawna funkcjonuje online, czyli rynku gier. Sie膰 blockchain, na kt贸rej oparte s膮 kryptowaluty i NFT鈥檚, jest wykorzystywana r贸wnie偶 do nowej formu艂y 鈥瀙lay-to-earn鈥� (graj-aby-zarabia膰), czyli gier, w kt贸rych u偶ytkownik, zdobywaj膮c kolejne poziomy, osi膮gni臋cia w grze, uzyskuje do swojego portfela cyfrowego kryptowaluty lub tokeny, kt贸re, je艣li zechce, mo偶e wymieni膰 na powszechnie stosowane pieni膮dze. 聽
W ten spos贸b gry blockchain otwieraj膮 nowe mo偶liwo艣ci dla graczy zarabiania w wirtualnej rzeczywisto艣ci. Takie gry, jak Axie Infinity (gra przypominaj膮ca Pok茅mon Go), Crypto Kitties, Sandbox i Sunflower Farmers zyska艂y w kr贸tkim czasie ok. 1,4 mln u偶ytkownik贸w, a kapitalizacja rynkowa token贸w play-to-earn wynios艂a oko艂o 24,7 miliarda dolar贸w wed艂ug danych DappRadar i CoinGecko - cytowanych w artykule Frances Yue na MarketWatch.
Zarabianie podczas gry lub inaczej spieni臋偶enia swojego czasu po艣wi臋canego na gr臋 to nie nowo艣膰, ale technologia blockchain i smartkontrakty pozwalaj膮 w spos贸b bezpieczny rozwija膰 ten potencja艂 produkcji gier. Smartkontrakt to inteligentne umowy cyfrowe zapisywane na sieci blockchain oferuj膮ce szybk膮 i bezpieczn膮 realizacj臋 umowy po wype艂nieniu si臋 okre艣lonych w niej warunk贸w bez konieczno艣ci udzia艂u po艣rednik贸w (np. banku).
Ton膮cy NFT si臋 chwyta?
Szybko艣膰, z jak膮 zainteresowanie NFT ro艣nie, nie przesz艂o niezauwa偶one na polskiej gie艂dzie. Kilka mniejszych sp贸艂ek, zw艂aszcza z sektora gamedev, og艂osi艂o oficjalnie 偶e w swoje dzia艂alno艣ci b臋d膮 komercjalizowa膰 technologi臋 blockchain i oparte na nich NFT鈥檚. Pod koniec roku cz臋艣膰 z nich pochwali艂a si臋 projektami NFT, czym zazwyczaj wywo艂a艂o chwilowy wzrost na akcyjnym kursie. Poni偶ej przedstawiamy sp贸艂ki oficjalne zaanga偶owane w projekty NFT i tokenizacji.
To sp贸艂ka d艂ugo poszukuj膮ca swojej to偶samo艣ci, tak przynajmniej wynika z cz臋stych zmian nazwy i co jaki艣 czas aktualizowanych strategii dzia艂alno艣ci. Notowana na NewConnect zaczyna艂a od nazwy Domenomania.pl by w 2018 r. zmieni膰 si臋 na Blockchain Labs i skorzysta膰 na 贸wczesnej kryptowalutowej modzie. W kwietniu 2019 r. poinformowali o zmianie profilu z firmy hostingowej na produkuj膮c膮 gry i w 艣lad za tym zmienili nazw臋 na obecn膮. Nieco wcze艣niej w akcjonariacie pojawi艂 si臋 by艂y prezes PZU i tw贸rca Inteligo 鈥� Andrzej Klesyk.
Sp贸艂ka og艂osi艂a, 偶e b臋dzie si臋 anga偶owa艂a w projekty z Metaverse oraz rozbudowanie produkowanych gier o popularne tokeny NFT. Komunikat opublikowany 29 listopada 2021 r. nie zosta艂 zauwa偶ony przez rynek, po tym jak kilka dni wcze艣niej w wyniku informacji o przekroczeniu przez Rockbridge 5 proc w akcjonariacie kurs wzr贸s艂 o prawie 220 proc. w 3 sesje do 1,56 z艂 za akcj臋. 聽Obecnie zn贸w jest sp贸艂k膮 groszow膮, a wahaniami kursu wpisuje si臋 w zmienno艣膰 obserwowan膮 na bitcoinie kt贸rego skr贸cona nazwa (BTC) jest przypisana sp贸艂ce jako ticker.
Kolejny przedstawiciel gamingu z NewConnect to Prime Bit Games, kt贸ry ju偶 w 2019 r. informowa艂 o pracach nad zaimplementowaniem w swoich grach technologii blockchain. Pod koniec grudnia 2021 r. sp贸艂ka zawar艂a umow臋 z esto艅sk膮 DA Games na wyprodukowanie z u偶yciem technologii NFT gry karcianej o roboczej nazwie The Legends of Elysium. Wynagrodzenie to 900 tys. z艂 (po 3Q 2021 przychody wynosi艂y 184 tys. z艂) i termin realizacji do ko艅ca roku 2022. NFT w komunikacie podbi艂y kurs o ponad 38 proc. w ci膮gu kilku sesji.
No Gravity Games oraz ShockWork Games
Studia zawi膮za艂y wsp贸艂prac臋 razem z nienotowanym Cave Games w ramach, kt贸rej zobowi膮za艂y si臋 do wsp贸lnego przygotowywania, wydawania i obs艂ugi gier video, opartych na technologii blockchain lub zawieraj膮cych rozwi膮zania NFT. No Gravity Games ma w tym trio pe艂ni膰 rol臋 wydawcy, ShockWork rol臋 producenta, a Cave Games jako podmiot dysponuj膮cy wiedz膮 z obszaru blockchain b臋dzie implementowa艂 j膮 do wsp贸lnych gier. Przede wszystkim b臋dzie to wzbogacenie tytu艂贸w o elementy NFT i model 鈥瀙lay-to-earn鈥�. Pierwszym tytu艂em ma by膰 gra 鈥濸irates: All Aboard!鈥� i wed艂ug informacji sp贸艂ek powinna zosta膰 wydana w I p贸艂roczu 2022 r.
W przypadku No Gravity Games ( wcze艣niej znane jako Fat Dog Games) komunikat z ko艅ca listopada nie zrobi艂 wra偶enia na inwestorach, a kurs powoli osuwa si臋 w stron臋 wieloletnich minim贸w.
Podobnie by艂o w przypadku zaanga偶owanego w tr贸jstronne porozumienie ShockWork, Chocia偶a聽 w tym przypadku sp贸艂ka w po艂owie grudnia poinformowa艂a o samodzielnym projekcie i rozpocz臋ciu sprzeda偶y pierwszej kolekcji NFT powi膮zanej ze swoj膮 gr膮 Alder's Blood. Kolekcja dost臋pna na platformie Atomichub to 666 kart w 10 wzorach oraz dodatkowa specjalna karta.
Skinwallet zajmowa艂 si臋 g艂贸wnie handlem na swojej platformie dobrami cyfrowymi wykorzystywanymi w grach. Na metodzie handlu zwi膮zanej z masowym skupowaniem 鈥瀞k贸rek鈥� wykorzystywanych do popularnej rozgrywki wieloosobowej "Counter-Strike: Global Offensive" i odsprzedawaniu ich kolejnym u偶ytkownikom z zyskiem firma opar艂a dotychczasow膮 dzia艂alno艣膰. Koncentracja i s艂aba dywersyfikacja przychod贸w by艂a powodem powolnego osuwania si臋 kursu od dnia debiutu sp贸艂ki na NewConnect i przeceny si臋gaj膮cej ponad 70 proc.聽 Hurraoptymizm wywo艂a艂a informacja z 4 listopada 2021 r. o wej艣cie na rynek NFT z ich pierwszym projektem pod tytu艂em 鈥濩yber Warriors Army鈥�. Kurs w kilka dni ur贸s艂 o prawie 120 proc., ale w grudniu ju偶 by艂 na poziomie sprzed wybicia a tym samym historycznych minim贸w. W mi臋dzyczasie og艂oszono list臋 zapis贸w na 8000 token贸w po cenie emisyjne 0,05 ethereum (obecnie ok. 670 z艂) ka偶dy.
Sp贸艂ka poinformowa艂a o tokenizacji projektu platformy e-commerce z partnerem rozwijaj膮cym token BIOinLIFE. B臋dzie tam pe艂ni膰 rol臋 doradcz膮 oraz organizacyjn膮 w zakresie zabezpieczenia kapita艂owego i inwestycyjnego. Platforma ma zosta膰 wyposa偶ona w p艂atno艣ci kryptowalutam i zostanie rozbudowana w kierunku w艂asnej zdecentralizowanej gie艂dy kryptowalut na kt贸rej b臋dzie mo偶liwo艣膰 wymiany token贸w pomi臋dzy u偶ytkownikami serwisu. Po chwilowym wzro艣cie w dniu wydania komunikatu kurs wr贸ci艂 do spadk贸w.
Sp贸艂ka dzia艂aj膮ca na rynku nieruchomo艣ci postanowi艂a spr贸bowa膰 si艂 w obszarze technologii. Za cel wzi臋艂a komercjalizacj臋 i rozw贸j drona IFO2020 (Identified Flying Object). Co ciekawe sp贸艂ka nie jest w艂a艣cicielem projektu, ale jego wynalazcy zobowi膮zali si臋 do udzielenia Letusowi wy艂膮cznej licencji. W grudniu 2021 r. poinformowa艂a 偶e zawar艂a umow臋 emisji tokenu i tokenizacji wynalazku ze specjalistyczny platform膮 Mosaico. Sprzeda偶 token贸w ma pom贸c zebra膰 kapita艂 na stworzenie prototypu drona i jego komerycjn膮 produkcj臋. Og艂oszony w pi膮tek 10 grudnia koncept zosta艂 wyceniony przez rynek w poniedzia艂ek 13 grudnia. Po chwilowym wzro艣cie o 16 proc. kurs statecznie na koniec handlu by艂o nieco 3 proc. wy偶ej ni偶 przed podaniem wiadomo艣ci.
Sp贸艂ka ju偶 w kwietniu 2021 r. poinformowa艂a, 偶e do艂膮czy艂a do najwi臋kszego stowarzyszenia firm promuj膮cych blockchain w bran偶y gier - Blockchain Game Alliance. Nale偶膮 do niego m.in Ubisoft, Atari czy AMD. BGA zapewnia swoim cz艂onkom mo偶liwo艣膰 dzielenia si臋 wiedz膮, podejmowania wsp贸艂pracy oraz nawi膮zywaniem kontakt贸w biznesowych. Sp贸艂ka obra艂a za cel wsp贸艂prac臋 przy wdro偶eniu token贸w w jej produkcjach, rozpoczynaj膮c od gry "Community Paintball VR". Mimo zapowiedzi premiery na III kw. 2021, do kt贸rej nie dosz艂o, w ostatniej aktualizacji planu wydawniczego, pozycji nie ma na kr贸tkiej li艣cie (2 tytu艂y) najbli偶szych premier. Informacja z kwietnia nie by艂a jednak istotna dla inwestor贸w handluj膮cyh na tej groszowej sp贸艂ce.
Spekulowa膰 czy inwestowa膰?
Podane przyk艂ady dotycz膮 sp贸艂ek o ma艂ej kapitalizacji, kt贸rym w ostatnim czasie nie wiod艂o si臋 najlepiej (przynajmniej pod wzgl臋dem notowa艅 na gie艂dzie). NFT wygl膮da w ich komunikatach jak pr贸ba pod艂膮czenia si臋 do og贸lno艣wiatowej mody na NFT w my艣l zasady, 偶e przyp艂yw podnosi wszystkie statki (艂贸dki).
Mania NFT, kt贸ra trafi艂a do mainstreamu w marcu, kiedy kola偶 artysty Beeple zosta艂 sprzedany za 69,3 mln dolar贸w w domu aukcyjnym Christie's to jeden z etap贸w, kt贸re ten rynek musi przej艣膰, a偶 okrzepnie i si臋 ustabilizuje. Problem nie nad膮偶aj膮cego systemu prawnego w kontek艣cie nowych technologii, zw艂aszcza w Polsce to temat na odr臋bn膮 dyskusj臋. Luki w prawie lub jego ca艂kowity brak to idealne miejsce na oszustwa i spekulacje. W przypadku NFT mog膮 to by膰 przyk艂ady tzw. wash tradingu - kiedy jeden podmiot jest dwoma stronami transakcji i stwarza fa艂szywe wra偶enie popytu.
Przyk艂ady z polskiego parkietu to nie reprezentacja polskich firm najbardziej zaanga偶owanych w NFT. W Polsce ju偶 dzia艂aj膮 takie, kt贸rych obecno艣ci na rynku NFT jest o wiele daleko bardziej zaawansowana ni偶 plany i projekty przedstawione powy偶ej. Desa ju偶 zacz臋艂a aukcjonowa膰 sztuk臋 NFT. W kt贸r膮 stron臋 rozwin膮 si臋 przedstawione pomys艂y zobaczymy pewnie ju偶 w tym roku. Oby tylko nie by艂y kolejn膮 marketingowa pr贸b膮 uwiedzenia inwestor贸w jak swego czasu kryptowalutowy boom w wykonaniu Merlin Group czy bilansowe zamieszania z wycen膮 w Black Pearl.
Pami臋tajmy, 偶e na rynku s膮 zar贸wno spekulanci, chc膮cy zarobi膰 szybko na modnym temacie oraz faktycznie zainteresowani projektami, kt贸re maj膮 szans臋 odnie艣膰 sukces. No i s膮 wieloryby 鈥� jak okre艣la si臋 na rynku kryptowalut du偶ych graczy posiadaj膮cych wi臋kszo艣膰 zasob贸w.
Do listopada, by艂o 360 000 w艂a艣cicieli NFT spo艣r贸d kt贸rych, oko艂o 9 procent posiada艂o 80 procent warto艣ci rynku - wynika z danych Chainalysis, cytowanych przez Financial Times.
