Indeks cen d贸br konsumpcyjnych w Chorwacji w styczniu pozosta艂 na tym samym poziomie co w grudniu 鈥� wynika z raportu tamtejszego urz臋du statystycznego. Patrz膮c w szerszym horyzoncie, inflacja pozosta艂a niemal tak samo wysoka zar贸wno przed, jak i po przyj臋ciu euro.
1 stycznia 2023 roku Chorwacja zamieni艂a krajow膮 walut臋 na euro i przyst膮pi艂a do strefy Schengen (co艣 za co艣?). Tradycyjnie ju偶 wi臋kszo艣膰 mieszka艅c贸w kraju wchodz膮cego do eurolandu wyra偶a艂o obawy przed wzrostem cen 鈥� takiego zdania by艂o 62% respondent贸w w badaniu przeprowadzonym na zlecenie Komisji Europejskiej. Kwestia chorwacka szerokim echem odbi艂a si臋 tak偶e w polskiej debacie publicznej, gdzie przed 鈥瀏wa艂townym wzrostem cen鈥� przestrzega艂 sam premier Mateusz Morawiecki (tak jakby w Polsce wcale nie ros艂y one w galopuj膮cym tempie).
Warto jednak skonfrontowa膰 wypowiedzi polityk贸w i obawy obywateli z danymi statystycznymi. roczna inflacja CPI w styczniu wynios艂a 12,7% wobec 13,1% odnotowanych w grudniu. W uj臋ciu miesi臋cznym indeks cen d贸br konsumpcyjnych (CPI) pozosta艂 jednak na tym samym poziomie co w grudniu. W Chorwacji nie zaobserwowano zatem skokowego wzrostu cen w momencie zast膮pienia kuny przez euro.
Podobne wnioski p艂yn膮 z analizy danych Eurostatu, kt贸ry opublikowa艂 szybki szacunek inflacji HICP w strefie euro i w poszczeg贸lnych krajach eurolandu. Wynika z niego, 偶e chorwacka inflacja HICP w styczniu wynios艂a 0,2% w uj臋ciu miesi臋cznym oraz 12,5% w uj臋ciu rocznym (wobec 12,7% odnotowanych w grudniu). Inflacja HICP jest przy tym odmienn膮 miar膮 wzrostu cen od najpopularniejszego i stosowanego przez GUS wska藕nika CPI. O r贸偶nicach mi臋dzy wska藕nikami pisali艣my w artykule 鈥濲ak GUS mierzy inflacj臋? Statystycy wyja艣niaj膮鈥�. W skr贸cie: obie miary stosuj膮 nieco odmienny system wag i uwzgl臋dniaj膮 nieco inny zakres wydatk贸w.
足智彩赛果
Warto te偶 pami臋ta膰, 偶e zmiany 听飞蝉办补藕苍颈办贸飞 inflacji cenowej (a niekoniecznie samej inflacji) w wielu pa艅stwach s膮 zas艂ug膮 nadzwyczajnych rozwi膮za艅 wprowadzanych przez w艂adze. W rezultacie wska藕niki inflacji w krajach Unii Europejskiej (zar贸wno CPI, jak i HICP) przesta艂y by膰 ze sob膮 por贸wnywalne. Urz臋dowe limity cen energii albo przej艣ciowe obni偶ki stawek podatk贸w wp艂ywaj膮 na obni偶enia wska藕nika HICP (albo CPI), ale nie na spadek inflacji samej w sobie rozumianej jako spadek si艂y nabywczej pieni膮dza.
Jak wida膰, inflacja w Chorwacji podlega podobnym trendom co w reszcie kraj贸w Unii Europejskiej. W 2022 roku znalaz艂a si臋 ona na wieloletnich szczytach za spraw膮 kombinacji ultralu藕nej polityki monetarnej i fiskalnej w USA i Europie, efekt贸w zachodnich sankcji na Rosj臋 oraz zak艂贸ce艅 w globalnych 艂a艅cuchach dostaw wywo艂anych covidowymi lockdownami z lat 2020-22.
Inflacja a kwestia euro
Ka偶da reforma walutowa (a tak膮 jest te偶 zmiana waluty krajowej na euro) niesie ze sob膮 niepok贸j u cz臋艣ci spo艂ecze艅stwa. W krajach Europy 艢rodkowej l臋ki te nie s膮 bezpodstawne i wynikaj膮 z historycznej pami臋ci bandyckich operacji wymiany pieni膮dza realizowanych po II wojnie 艣wiatowej przez komunist贸w (). Natomiast wi臋kszo艣膰 raport贸w nie potwierdzi艂a efektu szerokiego wzrostu cen bezpo艣rednio po zamianie waluty krajowej na euro.
Czym innym jest tu jednak perspektywa d艂ugoterminowa. Przyj臋cie euro wi膮偶e si臋 nie tylko z 鈥瀌o偶ywotnim鈥� usztywnieniem kursu krajowej waluty do EUR, ale te偶 oddaniem polityki monetarnej w r臋ce Rady Prezes贸w Europejskiego Banku Centralnego. Historia ostatnich kilkunastu lat dowodzi, 偶e EBC ustala stopy procentowe na takim poziomie, aby wywa偶y膰 interesy najwi臋kszych gospodarek eurolandu: Niemiec, Francji, W艂och i Hiszpanii. Losy takich gospodarek jak Estonia, S艂owacja czy nawet Finlandia nie s膮 specjalnie brane pod uwag臋. Nie jest te偶 przypadkiem, 偶e w ostatnich miesi膮cach najwy偶sza, przekraczaj膮ca nawet 20%, inflacja HICP by艂a notowana we wschodnich regionach strefy euro.
Chorwacja specyfika monetarna
Na koniec trzeba koniecznie doda膰, 偶e Chorwacja pod wzgl臋dem monetarnym na d艂ugo przed styczniem 2023 by艂a krajem specyficznym i w艂a艣ciwie od wielu lat jedn膮 nog膮 by艂a ju偶 w strefie euro. Kraj ten podobnie jak kilka mniejszych pa艅stw ba艂ka艅skich (np. Czarnog贸ra czy Kosowo) od pocz膮tku swego istnienia by艂 silnie zeuroizowany. To znaczy, 偶e euro stanowi艂o przewa偶aj膮c膮 wi臋kszo艣膰 (ok. 80%) 听depozyt贸w w chorwackim sektorze bankowym. Po wojnach ba艂ka艅skich z lat 90. i panuj膮cej w kraju hiperinflacji Chorwaci nigdy do ko艅ca nie zaufali swojej walucie 鈥� kunie.
W rezultacie chorwacki bank centralny mia艂 zupe艂nie inne priorytety ni偶 jego odpowiedniki w Polsce, Czechach czy na W臋grzech. W Chorwacji nie chodzi艂o o realizacj臋 celu inflacyjnego, lecz o utrzymywanie wzgl臋dnie stabilnego kursu kuny wobec euro. I przez ostatnie dwie dekady udawa艂o si臋 to ca艂kiem nie藕le. Cena euro w XXI wieku waha艂a si臋 w przedziale 7,10-7,80 kun. W ostatnich 5 latach korytarz ten by艂 wr臋cz jeszcze w臋偶szy i mie艣ci艂 si臋 w pa艣mie 7,30-7,70 kun za jedno euro. Zatem kurs EUR/HRK cechowa艂 si臋 znacznie ni偶sz膮 zmienno艣ci膮 ni偶 np. para euro-z艂oty.
- Osi膮gni臋cie zapisanego w mandacie banku centralnego celu w postaci utrzymywania stabilno艣ci cen jest w kraju o wysokiej euroizacji czym艣 innym ni偶 w innych krajach. Oczekiwania inflacyjne s膮 艣ci艣le powi膮zane z kursem walutowym, a ryzyko walutowe jest integraln膮 cz臋艣ci膮 ryzyka kredytowego istniej膮cego w systemie - przyznawa艂 Narodowy Bank Chorwacji.
- Funkcjonuj膮cy w tej nie艂atwej sytuacji Narodowy Bank Chorwacji sk艂ania si臋 ku stanowisku, 偶e 艂atwiej i korzystniej b臋dzie doprowadzi膰 kraj do wej艣cia do strefy euro, ani偶eli przeprowadzi膰 鈥漝别别耻谤辞颈锄补肠箩臋鈥� i mozolnie budowa膰 pozycj臋 kuny 鈥� pisa艂 na 艂amach 足智彩赛果 Micha艂 呕u艂awi艅ski.
Zatem wchodz膮c do strefy euro, Chorwacja nie straci艂a zbyt wiele, poniewa偶 i tak nie prowadzi艂a niezale偶nej polityki monetarnej, a chorwacka waluta nie cieszy艂a si臋 zbyt du偶ym zaufaniem. Jest to wi臋c przypadek zupe艂nie inny ni偶 Polska czy Czechy. Nie chodzi tu tylko o wielko艣膰 samej gospodarki, ale przede wszystkim o r贸偶nice w funkcjonowaniu systemu bankowego i zaufanie do krajowej waluty.
