Pozostaj膮c w zwi膮zku z partnerem lub wsp贸艂ma艂偶onkiem b臋d膮cym przedsi臋biorc膮, raczej nie zastanawiamy si臋 nad prawnymi konsekwencjami, jakie potencjalnie mog膮 nas spotka膰 w zwi膮zku z tym spotka膰. Tymczasem b臋d膮 one r贸偶ne m.in. w zale偶no艣ci od formy prawnej biznesu czy od prawnego charakteru relacji, w jakiej pozostajemy.
![呕yjesz w zwi膮zku z przedsi臋biorc膮? Mo偶esz odpowiedzie膰 za jego d艂ugi [Finanse dla dwojga]](https://galeria.bankier.pl/p/f/8/9e612ce0e750f1-948-568-568-332-2260-1356.jpg)
![呕yjesz w zwi膮zku z przedsi臋biorc膮? Mo偶esz odpowiedzie膰 za jego d艂ugi [Finanse dla dwojga]](https://galeria.bankier.pl/p/f/8/9e612ce0e750f1-948-568-568-332-2260-1356.jpg)
W dzisiejszych czasach prowadzenie w艂asnej dzia艂alno艣ci gospodarczej jest coraz bardziej popularne, zw艂aszcza z uwagi na to, 偶e coraz cz臋艣ciej w og艂oszeniach dotycz膮cych zatrudnienia mo偶na spotka膰 si臋 z wymogiem samozatrudnienia. Warto wiedzie膰, jakie konsekwencje prawne i jaka odpowiedzialno艣膰 maj膮tkowa towarzyszy osobom, kt贸re pozostaj膮 w formalnym lub nieformalnym zwi膮zku z przedsi臋biorc膮 鈥� i umie膰 si臋 przed nimi zabezpieczy膰.
R贸偶ne formy prawne dzia艂alno艣ci, r贸偶na odpowiedzialno艣膰 maj膮tkowa
Na pocz膮tku wskaza膰 nale偶y, w jakich formach organizacyjno-prawnych wykonywana mo偶e by膰 dzia艂alno艣膰 na gruncie polskiego porz膮dku prawnego oraz jaki zakres odpowiedzialno艣ci maj膮tkowej dotyczy poszczeg贸lnych form.
Podstawow膮 form膮 dzia艂alno艣ci gospodarczej jest jednoosobowa dzia艂alno艣膰 gospodarcza. Jest to jedna z najpopularniejszych form prowadzenia dzia艂alno艣ci gospodarczej w Polsce, jednak przedsi臋biorca, wybieraj膮c t臋 form臋, za wszelkie zobowi膮zania zwi膮zane z jej prowadzeniem ponosi odpowiedzialno艣膰 ca艂ym swoim maj膮tkiem.
Inn膮 form膮 dzia艂alno艣ci jest sp贸艂ka cywilna, kt贸ra mo偶e by膰 prowadzona przez co najmniej dw贸ch wsp贸lnik贸w. Wsp贸lnicy sp贸艂ki cywilnej odpowiadaj膮 solidarnie (wsp贸lnie) za jej zobowi膮zania ca艂ym swoim maj膮tkiem.
Mo偶liwym jest聽 r贸wnie偶 prowadzenie dzia艂alno艣ci w formie sp贸艂ek. Wyr贸偶niamy sp贸艂ki osobowe, tj. sp贸艂k臋 jawn膮, sp贸艂k臋 partnersk膮, sp贸艂k臋 komandytow膮, sp贸艂k臋 komandytowo-akcyjn膮 oraz sp贸艂ki kapita艂owe, tj. sp贸艂k臋 z ograniczon膮 odpowiedzialno艣ci膮 i sp贸艂k臋 akcyjn膮. Wsp贸lnicy sp贸艂ki jawnej odpowiadaj膮 solidarnie za jej zobowi膮zania ca艂ym swoim maj膮tkiem.
W przypadku sp贸艂ki partnerskiej odpowiedzialno艣膰 kszta艂tuje si臋 w ten spos贸b, 偶e jest rozgraniczona. Partner ponosi odpowiedzialno艣ci za swoje dzia艂ania lub zaniechania zwi膮zane z wykonywanym przez siebie wolnym zawodem, za艣 zobowi膮zania sp贸艂ki nie zwi膮zane z wykonywaniem wolnego zawodu odpowiedzialno艣膰 ponosz膮 wszyscy partnerzy. Przy czym umowa sp贸艂ki mo偶e ukszta艂towa膰 odpowiedzialno艣膰 w ten spos贸b, 偶e jeden lub wi臋cej partner贸w sp贸艂ki ponosi膰 b臋dzie pe艂n膮 odpowiedzialno艣膰. Nadmieni膰 nale偶y, 偶e sp贸艂ka partnerska przewidziana jest jedynie dla os贸b wykonuj膮cych wolny zaw贸d, najcz臋艣ciej s膮 to lekarze, adwokaci, architekci.
Je艣li chodzi o sp贸艂k臋 komandytow膮, to odpowiedzialno艣膰 zale偶y od tego kt贸ry ze wsp贸lnik贸w jest komplementariuszem, a kt贸ry komandytariuszem. Komandytariusz odpowiada za zobowi膮zania do wysoko艣ci sumy komandytowej, kt贸ra okre艣lona jest w umowie. Wsp贸lnikiem ponosz膮cym odpowiedzialno艣膰 ca艂ym swoim maj膮tkiem jest komplementariusz. W przypadku sp贸艂ki komandytowo-akcyjnej, akcjonariusz nie ponosi odpowiedzialno艣ci za jej zobowi膮zania poza pewnymi wyj膮tkami np. wskazanie nazwiska akcjonariusza w firmie sp贸艂ki, za艣 komplementariusz ponosi pe艂n膮 odpowiedzialno艣膰 za zobowi膮zania sp贸艂ki.
W艣r贸d przedsi臋biorc贸w bardzo popularn膮 form膮 prowadzenia dzia艂alno艣ci gospodarczej w ostatnim czasie jest sp贸艂ka z ograniczon膮 odpowiedzialno艣ci膮. Odpowiedzialno艣膰 za zobowi膮zania ponosi sp贸艂ka, kt贸ra odpowiada swoimi w艂asnymi aktywami. Je艣li chodzi o sp贸艂k臋 akcyjn膮, to podobnie jak sp贸艂ka z o.o., odpowiada ona za swoje zobowi膮zania swoimi aktywami.
Odpowiedzialno艣膰 za d艂ugi wsp贸艂ma艂偶onka-przedsi臋biorcy
Istotnym z punktu widzenia odpowiedzialno艣ci za d艂ugi zwi膮zane z prowadzeniem dzia艂alno艣ci gospodarczej jest wskazanie r贸偶nic pomi臋dzy sytuacj膮, kiedy zad艂u偶ony przedsi臋biorca pozostaje w zwi膮zku ma艂偶e艅skim, w kt贸rym obowi膮zuje wsp贸lno艣膰 maj膮tkowa ma艂偶e艅ska, a sytuacj膮 gdy ten sam zad艂u偶ony przedsi臋biorca pozostaje w zwi膮zku ma艂偶e艅skim, gdzie ustanowiona zosta艂a rozdzielno艣膰 maj膮tkowa.
W przypadku ustanowienia rozdzielno艣ci maj膮tkowej ma艂偶onek b臋d膮cy przedsi臋biorc膮 odpowiada wy艂膮cznie swoim maj膮tkiem osobistym za zaci膮gni臋te zobowi膮zania. Sam fakt ustanowienia rozdzielno艣ci nie jest jednak wystarczaj膮cy, aby przy odpowiedzialno艣ci za zobowi膮zania przedsi臋biorcy by艂a ona skuteczna. Wymagane jest w tym przypadku spe艂nienie dw贸ch przes艂anek (musz膮 by膰 one spe艂nione 艂膮cznie):
- zobowi膮zanie musi by膰 zaci膮gni臋te po ustanowieniu rozdzielno艣ci maj膮tkowej,
- wierzyciel przedsi臋biorcy by艂 poinformowany o fakcie pozostawania przez d艂u偶nika w ustroju rozdzielno艣ci maj膮tkowej.
Rozs膮dnym, a wr臋cz koniecznym wydaje si臋 w takiej sytuacji ujawnienie informacji o rozdzielno艣ci maj膮tkowej w odpowiednich rejestrach - np. KRS. Mo偶na te偶 poinformowa膰 wierzyciela o fakcie pozostawania w ustroju rozdzielno艣ci maj膮tkowej poprzez zawarcie odpowiedniego zapisu/ o艣wiadczenia w umowie dotycz膮cej danego zobowi膮zania. Nie ma przy tym obowi膮zku, aby wierzyciel zna艂 tre艣膰 umowy ustanawiaj膮cej rozdzielno艣膰. Koniecznym jest poinformowanie wierzyciela w taki spos贸b, aby by艂o to mo偶liwym do wykazania przed s膮dem.
Rozdzielno艣膰 maj膮tkowa mo偶e zosta膰 ustanowiona w ka偶dym czasie poprzez zawarcie umowy przed notariuszem albo na podstawie orzeczenia s膮du. Wspomnie膰 nale偶y, 偶e w przypadku ustanowienia rozdzielno艣ci maj膮tkowej, to na ma艂偶onkach ci膮偶y ci臋偶ar wykazania, i偶 wierzyciel wiedzia艂 o tym, 偶e ma艂偶onkowie pozostaj膮 w takim ustroju maj膮tkowym. Dlatego te偶 wa偶nym jest dopilnowanie ujawnienia tej okoliczno艣ci w艂a艣nie w KRS, gdy偶 jest to rejestr jawny, a wierzyciel nie b臋dzie m贸g艂 zas艂oni膰 si臋 niewiedz膮 w tym zakresie.
Inaczej sytuacja wygl膮da w przypadku pozostawania przez przedsi臋biorc臋 w zwi膮zku ma艂偶e艅skim, w kt贸rym obowi膮zuje wsp贸lno艣膰 maj膮tkowa ma艂偶e艅ska.
W zale偶no艣ci od okoliczno艣ci powstania stosunku zobowi膮zaniowego, wierzyciel mo偶e zaspokoi膰 si臋 b膮d藕 to z maj膮tku wsp贸lnego, b膮d藕 maj膮tku osobistego ma艂偶onka. Je艣li zobowi膮zanie zosta艂o zaci膮gni臋te przez oboje ma艂偶onk贸w, b臋d膮 oni odpowiada膰 ca艂ym swoim maj膮tkiem. Je艣li zobowi膮zanie zaci膮gn膮艂 jeden ma艂偶onek, ale drugi wyrazi艂 na to zgod臋, w贸wczas ma艂偶onkowie b臋d膮 odpowiada膰 maj膮tkiem wsp贸lnym, a ma艂偶onek zaci膮gaj膮cy zobowi膮zanie r贸wnie偶 maj膮tkiem osobistym. Je偶eli zobowi膮zanie powsta艂o bez zgody wsp贸艂ma艂偶onka, w贸wczas przedsi臋biorca zaci膮gaj膮cy takie zobowi膮zanie za d艂ug odpowie z maj膮tku osobistego,聽 jak te偶 z wynagrodzenia za prac臋, z dochod贸w uzyskanych przez d艂u偶nika z innej dzia艂alno艣ci zarobkowej, a tak偶e z korzy艣ci uzyskanych z prawa autorskiego i praw pokrewnych. Je艣li d艂ug powsta艂 w zwi膮zku z prowadzeniem przez ma艂偶onka przedsi臋biorstwa, wchodz膮cego w sk艂ad maj膮tku wsp贸lno艣ci maj膮tkowej, wierzyciel mo偶e zosta膰 zaspokojony r贸wnie偶 z przedmiot贸w maj膮tkowych nale偶膮cych do tego przedsi臋biorstwa.
Odpowiedzialno艣膰 za d艂ugi partnera-przedsi臋biorcy
Odpowiedzialno艣膰 za zobowi膮zania przedsi臋biorcy w przypadku os贸b pozostaj膮cych w zwi膮zku partnerskim co do zasady nie wyst臋puje. Jedyny wyj膮tek stanowi tutaj odpowiedzialno艣膰 za zobowi膮zania podatkowe partnera na podstawie art. 111 ustawy Ordynacja podatkowa.
Osoba pozostaj膮ca z przedsi臋biorc膮 w faktycznym po偶yciu (konkubent) odpowiada ca艂ym swoim maj膮tkiem solidarnie z przedsi臋biorc膮 prowadz膮cym dzia艂alno艣膰 gospodarcz膮 za zaleg艂o艣ci podatkowe wynikaj膮ce z tej dzia艂alno艣ci i powsta艂e w okresie, w kt贸rym stale wsp贸艂dzia艂a艂 z podatnikiem w jej wykonywaniu, osi膮gaj膮c korzy艣ci z prowadzonej przez niego dzia艂alno艣ci. Jest to sytuacja wyj膮tkowa, kt贸ra mo偶e nast膮pi膰, gdy przedsi臋biorca nie b臋dzie regulowa艂 swoich zobowi膮za艅 o charakterze publiczno-prawnym lub jego maj膮tek nie wystarczy na ich zaspokojenie.
Odpowiedzialno艣膰 za zobowi膮zania przedsi臋biorcy po jego 艣mierci
Powy偶ej om贸wiona zosta艂a odpowiedzialno艣膰 za zobowi膮zania ma艂偶onka/ partnera za jego 偶ycia, ale nale偶y wspomnie膰 o tym jak przedstawia si臋 odpowiedzialno艣膰 za zobowi膮zania po 艣mierci ma艂偶onka/ partnera b臋d膮cego przedsi臋biorc膮.
Po 艣mierci przedsi臋biorcy, jego firma wchodzi do spadku, kt贸ry podlega膰 b臋dzie dziedziczeniu - czy to na podstawie ustawy, czy testamentu. Je艣li firma jest po 艣mierci przedsi臋biorcy zad艂u偶ona, spadkobiercy dziedzicz膮 nie tylko jej aktywa, ale r贸wnie偶 zwi膮zane z firm膮 d艂ugi. Najlepsz膮 ochron膮 przed konieczno艣ci膮 sp艂acania d艂ug贸w przedsi臋biorcy jest odrzucenie spadku. Przy czym nale偶y mie膰 艣wiadomo艣膰, 偶e decyduj膮c si臋 na odrzucenie spadku dotyczy膰 ono b臋dzie wszelkich sk艂adnik贸w maj膮tkowych spadkodawcy, a nie jedynie samej firmy. W takim wypadku najlepiej ustali膰 warto艣膰 spadku i dopiero wtedy podj膮膰 decyzj臋, czy lepiej sp艂aci膰 zobowi膮zania, bo warto艣膰 spadku znacz膮co je przewy偶sza, czy te偶 warto艣膰 d艂ug贸w przewy偶sza warto艣膰 spadku i uzasadnionym jest jego odrzucenie.
Jak zabezpieczy膰 sw贸j maj膮tek, b臋d膮c w zwi膮zku z przedsi臋biorc膮?
Odpowiadaj膮c na pytanie jak zabezpieczy膰 si臋 przed ponoszeniem maj膮tkowych konsekwencji w zwi膮zku z zobowi膮zaniami przedsi臋biorcy wskaza膰 nale偶y, 偶e osoby pozostaj膮ce w zwi膮zku ma艂偶e艅skim winny rozwa偶y膰 ustanowienie rozdzielno艣ci maj膮tkowej, gdy偶 jest to najlepsza forma obrony przed ewentualnymi d艂ugami wsp贸艂ma艂偶onka wynik艂ymi w zwi膮zku z prowadzon膮 przez niego dzia艂alno艣ci膮 gospodarcz膮. Przy czym nale偶y pami臋ta膰 o wspomnianych wy偶ej okoliczno艣ciach warunkuj膮cych skuteczne zwolnienie z odpowiedzialno艣ci za d艂ugi w przypadku rozdzielno艣ci maj膮tkowej.
W przypadku os贸b pozostaj膮cych w zwi膮zku partnerskim problem zabezpieczenia si臋 przed negatywnymi skutkami zwi膮zanymi z zaci膮gni臋tymi zobowi膮zaniami, jak zosta艂o wskazane, nie wyst臋puje.