PKB
Najpopularniejszym i najszerzej komentowanym wska藕nikiem opisuj膮cym stan gospodarki danego kraju jest Produkt Krajowy Brutto (PKB). Na ten podstawowy miernik dochodu krajowego i wielko艣ci gospodarki sk艂adaj膮 si臋 cztery czynniki, co naj艂atwiej zobrazowa膰 wzorem:PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rz膮dowe + (eksport - import) + zmiana zapas贸w
Wielko艣ci tych czterech sk艂adowych i ich wzrost oznacza, 偶e gospodarka ma si臋 dobrze. Zwr贸膰my uwag臋, 偶e w nie jest tu uwzgl臋dnione pochodzenie kapita艂u. Rozr贸偶nienie na finansowanie krajowe i zagraniczne mo偶emy zobaczy膰 por贸wnuj膮c dan膮 warto艣膰 do PNB (Produkt Narodowy Brutto). Ostatni czynnik b臋d膮cy r贸偶nic膮 mi臋dzy eksportem i importem okre艣la si臋 bilansem handlowym kraju. Mo偶e by膰 on dodatni (kraj wi臋cej eksportuje ni偶 importuje), co przek艂ada si臋 na powstawanie rezerw (sytuacja Chin) lub ujemy, kiedy popyt wewn臋trzny nie mo偶e by膰 zaspokojony przez wewn臋trzn膮 produkcj臋 i nale偶y sprowadza膰 towary do kraju. Taka sytuacja wyst臋puje w USA, kt贸re w czasach boomu gospodarczego miesi臋cznie notowa艂y ok. 60 miliard贸w dolar贸w ujemnego bilansu handlowego. Dla por贸wnania bilans handlowy Polski wynosi miesi臋cznie -0,56 mld Euro.
PKB wyst臋puje w kilku odmianach. Nominalny wzrost PKB okre艣la si臋 wg bie偶膮cej warto艣ci pieni膮dza, ale istotniejszy jest 鈥濸KB realny鈥� oznaczaj膮cy zmian臋 przy realnej warto艣ci pieni膮dza, zatem z inflacj膮. Por贸wnuj膮c obecne warto艣ci PKB z przesz艂ymi otrzymujemy procentowy wzrost lub spadek. Najcz臋艣ciej por贸wnuje si臋 warto艣ci PKB rok do roku (r/r) oraz kwarta艂 w poprzednim roku do obecnego kwarta艂u (kw/kw). Je偶eli nast臋puj膮 po sobie dwa kwartalne spadki PKB to przyjmuje si臋, 偶e gospodarka jest w recesji.
PKB mimo do艣膰 kompleksowego opisu gospodarki ma jednak bardzo ograniczony wp艂yw na rynki i indeksy. G艂贸wnie wynika to z faktu, 偶e w momencie publikacji jest to ju偶 mocno historyczna warto艣膰, a dodatkowo jest ona jeszcze dwukrotnie weryfikowana. A weryfikacje potrafi膮 by膰 spore. Przyk艂adem pierwszym z brzegu jest odczyt za czwarty kwarta艂 2008 w USA. Pierwszy dana m贸wi艂a o poziomie -3,8 proc. kw/kw a po aktualizacji by艂o ju偶 -6,2. Do wad PKB trzeba r贸wnie偶 zaliczy膰 brak uwzgl臋dnienia liczby ludno艣ci, szarej strefy, jako艣ci us艂ug i zr贸偶nicowania dochod贸w w spo艂ecze艅stwie. Wyeliminowa膰 mo偶na tylko pierwsz膮 wad臋 dzi臋ki wielko艣ci PKB per capita (na osob臋).
Inflacja
Kolejnym r贸wnie wa偶nym dla wska藕nikiem opisuj膮cym sytuacj臋 w ca艂ej gospodarce jest wielko艣膰 inflacji. Proces inflacji w gospodarce oznacza wzrost cen wywo艂any szybszym przyrostem ilo艣ci pieni膮dza ni偶 produkcji. M贸wi膮c prosto pieni膮dz nie znajduje pokrycia w wytworzonych dobrach, zatem jego warto艣膰 spada. Wielko艣膰 inflacji to nic innego jak indeks wzrostu cen towar贸w i us艂ug konsumpcyjnych. Okre艣la si臋 go na podstawie koszyka towar贸w, kt贸ry jest budowany w oparciu o badania wybranych gospodarstw domowych. I tu ju偶 przy budowie wska藕nika mo偶na zauwa偶y膰 istotn膮 wad臋. Raz do roku nast臋puje zmiana jego element贸w sk艂adowych. Zmienia si臋 wagi sk艂adnik贸w odejmuje lub dodaje nowe elementy (np. 耻蝉艂耻驳颈 internetowe), co powoduje istotne zmiany por贸wnaniach z poprzednimi odczytami.Inflacja wyst臋puje w dw贸ch rodzajach 鈥� ca艂kowitej i bazowej. Inflacj臋 ca艂kowit膮 okre艣la si臋 jako CPI (ang. Consumer Price Index), czyli indeks cen konsument贸w. Z kolei CPI Core to inflacja po wy艂膮czeniu cen energii i 偶ywno艣ci. To rozr贸偶nienie by艂o szczeg贸lnie widoczne w pierwszym i drugim kwartale 2008, kiedy ceny ropy i 偶ywno艣ci wzros艂y o 60 procent, a ceny pozosta艂ych d贸br nie zmienia艂y si臋. Innym typem inflacji jest inflacja PPI (ang. Producer Price Index). Nazywa si臋 j膮 inflacj膮 w cenach producent贸w, a w jej sk艂ad wchodz膮 surowce, p贸艂fabrykaty i produkty gotowe. R贸wnie偶 wyst臋puje podzia艂 na PPI i PPI Core. Odczyt PPI jest o tyle istotny, 偶e w USA nast臋puje oko艂o dwa dni przed CPI, a wi臋c pomaga prognozowa膰 istotniejsze dane.
Waga tego wska藕nika dla rynk贸w zmienia si臋 bardzo dynamicznie. Jeszcze na pocz膮tku ubieg艂ego roku banki centralne (poza ameryka艅skim FED) uwa偶nie obserwowa艂y ka偶dy ruch inflacji i w obawie przed jej wzrostem nie podejmowa艂y liberalnych dzia艂a艅. Dzi艣 sytuacja zmieni艂a si臋 o 180 stopni. Troska o wzrost gospodarczy ca艂kowicie zmarginalizowa艂a ryzyka inflacyjne. Pami臋tajmy jednak, 偶e to wyj膮tkowa sytuacja i inflacji wr贸ci do pierwszego szeregu danych od razu po uspokojeniu sytuacji na 艣wiatowych rynkach.
Stopy procentowe
Wielko艣膰 opisanej inflacji ma bezpo艣redni wp艂yw na stopy procentowe w danym kraju. Stopa procentowa to ustalana przez Bank Centralny cena za po偶yczenie kapita艂u, czyli popularnie koszt d艂ugu. W teorii im ni偶sza jest inflacja tym ni偶sza mo偶e by膰 stopa procentowa. Zbyt szybki rozw贸j gospodarczy to wzrost inflacji, kt贸ry niesie ryzyko przegrzania gospodarki, wi臋c nale偶y j膮 鈥瀋h艂odzi膰鈥� przez podwy偶k臋 kosztu pieni膮dza (wzrost stopy procentowej).Stopy procentowe to istotny wska藕nik gospodarczy ilustruj膮cy jak kszta艂tuj膮 si臋 perspektywy dla danego kraju. Wysoko艣膰 st贸p jest ustalana w wyniku g艂osowania komitet贸w. W Polsce t膮 rol臋 pe艂ni Rada Polityki Pieni臋偶nej, w Europie 鈥� ECB, a w USA 鈥� FOMC (ang. Federal Open Market Comitee). Patrz膮c pod tym wzgl臋dem jest to najbardziej nieobiektywny z wymienionych wska藕nik贸w, bo pokazuje rzeczywisto艣膰 tak膮 jak interpretuje j膮 zaledwie par臋 os贸b.
Stopy procentowe nale偶y interpretowa膰 wraz z inflacj膮 danego kraju. Nominalna stopa procentowa to wielko艣膰 oficjalnego oprocentowania. Dla inwestycji i portfeli inwestor贸w wa偶niejsze jest jednak oprocentowanie realne, a wi臋c r贸偶nica pomi臋dzy stop膮 nominaln膮 a stop膮 inflacji. Je偶eli jest ono ujemne i inflacja przewy偶sza stop臋 procentow膮 (USA, a ostatnio r贸wnie偶 Polska), to op艂acalne jest branie kredytu i inwestowanie, poniewa偶 z biegiem czasu nasz d艂ug b臋dzie si臋 automatycznie zmniejsza艂. To powinno pobudzi膰 rozw贸j i prowadzi膰 do wzrostu gospodarczego. W otoczeniu realnych ujemnych st贸p procentowych ca艂kowicie nieop艂acalne jest lokowanie pieni臋dzy na depozyt, poniewa偶 b臋d膮 one traci艂y na warto艣ci.
Obecnie trudno o jednoznaczn膮 interpretacj臋 rynkow膮 zmian st贸p procentowych. Najwa偶niejsze banki i rz膮dy na ca艂ym 艣wiecie martwi膮c si臋 o skutki kryzysu finansowego od kilkunastu miesi臋cy utrzymuj膮 siln膮 presj臋 na ujemne realne oprocentowanie, a na trwa艂e efekty gospodarcze trzeba b臋dzie jeszcze poczeka膰.
Sprzeda偶 detaliczna i produkcja przemys艂owa
Kolejne dwa wska藕niki opisuj膮 dok艂adniej cz臋艣膰 konsumpcyjn膮 i produkcyjn膮 gospodarki. Bie偶膮c膮 konsumpcj臋 i jej zmiany wida膰 w publikowanych co miesi臋cznie danych o dynamice 蝉辫谤锄别诲补偶y detalicznej. Zmiana tej dynamiki to zmiana warto艣ci 蝉辫谤锄别诲补偶y w por贸wnaniu do poprzedniego okresu. Podobnie jak w przypadku PKB publikowane por贸wnania dotycz膮 rok do roku, ale istotniejsze s膮 informacje o zmianie miesi膮c do miesi膮ca (m/m). Dane te szczeg贸lnie zyskuj膮 na znaczeniu w okresie po艣wi膮tecznym. 艢wi臋ta to czas, w kt贸rym cz臋艣膰 detalist贸w notuje nawet 30 procent rocznego obrotu, wi臋c najmniejsze zmiany s膮 szeroko komentowane i analizowane pod kontem nastroj贸w i oczekiwa艅 spo艂ecznych oraz przysz艂ych wydatk贸w i gromadzonych oszcz臋dno艣ci. Jak wida膰 zmiany tego parametru rozlewaj膮 si臋 na ca艂y system.W przypadku 蝉辫谤锄别诲补偶y detalicznej podawana jest wielko艣膰 ca艂kowitej 蝉辫谤锄别诲补偶y opisuj膮ca ca艂膮 konsumpcj臋 oraz w臋偶szy wska藕nik, w kt贸rym wykluczona jest 蝉辫谤锄别诲补偶 samochod贸w. Informacja o 鈥灢醣璋鸹宀古紋 bez samochod贸w鈥� pokazuje konsumpcj臋 rynkow膮 bez sztucznego zniekszta艂cenia, wi臋c jest wa偶niejsza. Wska藕nik jak wida膰 po wykresie i tak jest niezwykle sezonowy i czu艂y na zmiany z uwagi na ruchome 艣wi臋ta i ilo艣膰 dni wolnych od pracy w danym miesi膮cu. Najwi臋ksza wada to brak uwzgl臋dnienia wydatk贸w na 耻蝉艂耻驳颈, kt贸re w rozwini臋tych krajach stanowi膮 nawet 70 procent gospodarki. Innym mankamentem jest r贸wnie偶 brak uwzgl臋dnienia inflacji i zmiany cen. Gdy promocje si臋gaj膮 50 procent to nawet przy dwukrotnym wzro艣cie wielko艣膰 蝉辫谤锄别诲补偶y jej warto艣膰 nie zmieni si臋.
Podsumowanie
Zako艅czyli艣my opis wska藕nik贸w gospodarczych opisuj膮cych ekonomi臋 w szerokim uj臋ciu makroekonomicznym. Mimo wad historyczno艣ci odczytu, analitycy szeroko komentuj膮 aktualne warto艣ci wska藕nik贸w i na ich podstawie prognozuj膮 przysz艂o艣膰. Wag臋 ka偶dego z opisanych wska藕nik贸w podkre艣la fakt, 偶e mierzy on fakt, a nie nastr贸j czy odczucia, kt贸re szybko mog膮 si臋 zmieni膰. Wszystkie warto艣ci maj膮 twarde odzwierciedlenie w rzeczywisto艣ci. W kolejnej cz臋艣ci zajmiemy si臋 opisem i interpretacj膮 wska藕nik贸w opisuj膮cych rozw贸j gospodarczy.| Wska藕nik makroekonomiczny | Definicja |
| PKB = Produkt Krajowy Brutto | (ang. GDP = Gross Domestic Product) opisuje zagregowan膮 warto艣膰 d贸br i us艂ug finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w okre艣lonej jednostce czasu |
| Inflacja | proces wzrostu cen w gospodarce wywo艂any szybszym przyrostem ilo艣ci pieni膮dza ni偶 produkcji |
| Stopa procentowa | (ang. Interest rate) cena wypo偶yczenia kapita艂u, koszt d艂ugu ustalany przez Bank Centralny |
| Sprzeda偶 detaliczna | (ang. Retail Sales) mierzy warto艣膰 蝉辫谤锄别诲补偶y detalicznej realizowanej przez przedsi臋biorstwa |
| Produkcja przemys艂owa | (ang. Industrial Production) mierzy zmiany w ca艂kowitej produkcji sektora przemys艂owego wydobywczego i u偶yteczno艣ci publicznej |
| Bilans Handlowy | (ang. Trade Ballance) mierzy r贸偶nic臋 warto艣ci eksportu i importu w gospodarce |
Pawe艂 Cymcyk
A-Z Finanse
Analityk
殴谤贸诲艂辞:
