- Gdyby firmy po偶yczkowe dzia艂a艂y zgodnie z聽prawem i聽nie omija艂y go, 偶eby zarabia膰 na klientach zdecydowanie wi臋cej, ni偶 przewiduj膮 przepisy, to nie聽trzeba by艂oby wprowadza膰 kolejnych zmian - wskazuje ekonomistka, dr hab. Iwona Przychocka. Jak ocenia, tzw. ustawa antylichwiarska, nad kt贸r膮 pracuje Sejm, mo偶e聽si臋聽przyczyni膰 do ucywilizowania rynku po偶yczek pozabankowych, kt贸re wielu konsument贸w wp臋dzi艂y w聽spiral臋 zad艂u偶enia. Cho膰 statystyki pokazuj膮, 偶e w聽Polsce jest ok. 590 multid艂u偶nik贸w, a problemy z聽terminowym regulowaniem zobowi膮za艅 ma nawet 2,5 mln os贸b, to co roku do s膮d贸w trafia艂y raptem trzy-cztery akty oskar偶enia za lichw臋. Nowe przepisy maj膮 zapobiec m.in. sytuacjom, w聽kt贸rych ma艂a po偶yczka mog艂a doprowadzi膰 do przejmowania mieszkania zad艂u偶onej osoby.


- Klientami firm po偶yczkowych cz臋sto s膮 osoby o聽ni偶szym uposa偶eniu, korzystaj膮ce z聽takich produkt贸w finansowych na realizacj臋 swoich podstawowych potrzeb, jak np. lekarstwa, na kt贸re po prostu brakuje 艣rodk贸w. Po偶yczka pozabankowa pozwala je zakupi膰, natomiast jej koszt jest ogromny, przez聽co bardzo 艂atwo popa艣膰 w聽spiral臋 zad艂u偶enia -聽m贸wi agencji Newseria Biznes dr hab. Iwona Przychocka, ekonomistka i聽profesor Uczelni Techniczno-Handlowej im. Heleny Chodkowskiej.
Przeczytaj tak偶e
Nowe przepisy maj膮 przede wszystkim wzmocni膰 ochron臋 po偶yczkobiorc贸w i聽najs艂abszych uczestnik贸w rynku finansowego, zw艂aszcza tych, kt贸rzy w聽przesz艂o艣ci wpadali w聽p臋tl臋 zad艂u偶enia i聽tracili dorobek 偶ycia. Resort wskazuje, 偶e szczeg贸lnie nara偶one na utrat臋 maj膮tku wyniku lichwy s膮 zw艂aszcza osoby o聽niskich dochodach, cz臋sto w聽podesz艂ym wieku. Tymczasem do tej pory do s膮d贸w trafia艂y rocznie raptem trzy-cztery akty oskar偶enia za lichw臋.
- Tzw. ustawa antylichwiarska ma na celu zmniejszenie koszt贸w po偶yczek, a po drugie, dok艂adniejsze sprawdzanie wiarygodno艣ci potencjalnego kredytobiorcy. Wydaje si臋, 偶e ona spowoduje pewn膮 regulacj臋 rynku firm po偶yczkowych, w聽kt贸rych nieetyczne dzia艂ania mog膮 zosta膰 dzi臋ki niej ograniczone - podkre艣la dr hab. Iwona Przychocka. - Je偶eli nie聽omija艂yby one prawa, aby zarabia膰 na klientach zdecydowanie wi臋cej, ni偶 to przewiduj膮 przepisy, nie聽trzeba by by艂o wprowadza膰 kolejnych zmian.
Projekt tzw. ustawy antylichwiarskiej, kt贸ry przygotowa艂o Ministerstwo Sprawiedliwo艣ci, w聽ubieg艂ym tygodniu trafi艂 na posiedzenie Sejmu. Po pierwszym czytaniu zosta艂 skierowany do dw贸ch sejmowych komisji: sprawiedliwo艣ci i聽praw cz艂owieka oraz聽finans贸w.
-聽Te zmiany b臋d膮 mie膰 szerokie prze艂o偶enie na wszystkich uczestnik贸w rynku po偶yczkowego, nie聽tylko po偶yczkodawc贸w, ale i聽konsument贸w, a ich najwa偶niejszym efektem b臋dzie zmniejszenie ryzyka popadni臋cia w聽spiral臋 zad艂u偶enia. Ta ustawa ma ograniczy膰 w艂a艣nie tego typu sytuacje聽- m贸wi Marta Janowicz-Stradomska, radca prawny i聽partner w聽Kancelarii Prawnej CERTO. - Dane Ministerstwa Sprawiedliwo艣ci i聽og贸lnodost臋pne statystyki pokazuj膮, 偶e jak najbardziej to rozwi膮zanie ma sens i聽potwierdzenie w聽liczbach. M贸wimy bowiem o聽ok. 30 proc., czyli ok. 2,5 mln os贸b, kt贸re maj膮 problem z聽regularn膮 sp艂at膮 swojego zad艂u偶enia i聽s膮 realnie zagro偶one niewyp艂acalno艣ci膮. Tak wi臋c ta regulacja ma poparcie czysto matematyczne.
Jak wskazuje, ustawowe ograniczenie maksymalnej wysoko艣ci koszt贸w kredytu konsumenckiego (o ponad 60 proc. w聽stosunku do wcze艣niejszego poziomu) zosta艂o wprowadzone ju偶 wcze艣niej, w聽ustawach covidowych. Tak wi臋c rynek mia艂 czas si臋 do tego przyzwyczai膰, a nowa ustawa, nad kt贸r膮 pracuje w聽tej chwili Sejm, po prostu sankcjonuje cz臋艣膰 przepis贸w wprowadzonych na pocz膮tku pandemii.
Przeczytaj tak偶e
Wprowadzenie limitu maksymalnej wysoko艣ci koszt贸w pozaodsetkowych jest g艂贸wnym za艂o偶eniem nowych przepis贸w. W umowie po偶yczki pieni臋偶nej zawieranej z聽osob膮 fizyczn膮 te koszty w聽ca艂ym okresie sp艂aty nie聽b臋d膮 mog艂y przekroczy膰 25 proc. ca艂kowitej kwoty zobowi膮zania. Z kolei w聽przypadku kredytu konsumenckiego limit ten wynosi 45 proc. kwoty zobowi膮zania. Nowe przepisy znacz膮co zmniejsz膮 r贸wnie偶 koszty zale偶ne od okresu kredytowania, kt贸re zostan膮 obni偶one z聽30 do 10 proc. W przypadku chwil贸wek, zaci膮ganych w聽banku lub instytucji po偶yczkowej na okres do 30 dni, koszty pozaodsetkowe w聽偶adnym wypadku nie聽b臋d膮 mog艂y przekracza膰 5 proc. warto艣ci po偶yczki. Resort wskazuje, 偶e dzi臋ki tym regulacjom w聽wielu przypadkach koszty sp艂aty po偶yczek spadn膮 niemal trzykrotnie.
Projekt wprowadzi tak偶e do Kodeksu cywilnego i聽karnego definicj臋 koszt贸w pozaodsetkowych, kt贸ra ma chroni膰 kredytobiorc贸w przed nak艂adaniem na nich dodatkowych mar偶, prowizji, ubezpiecze艅 i聽innych op艂at zwi膮zanych z聽po偶yczk膮. Ministerstwo podkre艣la, 偶e takie ukryte koszty cz臋sto bywa艂y tak wysokie, 偶e realne oprocentowanie zobowi膮za艅 kredytowych si臋ga艂o kilkuset procent. Zakazane b臋dzie r贸wnie偶 偶膮danie zabezpieczenia (np. zastaw lub weksel), kt贸rego warto艣膰 znacz膮co przekracza艂aby wysoko艣膰 kwoty po偶yczki.
- Cel wprowadzenia tych zmian jest prawid艂owy i聽s艂u偶y temu, aby ukr贸ci膰 patologi臋 zwi膮zan膮 z聽rynkiem po偶yczkowym i聽z niew艂a艣ciwym udzielaniem kredyt贸w, zw艂aszcza tym osobom, kt贸re nie聽maj膮 zdolno艣ci kredytowej i聽nie s膮 w聽stanie ud藕wign膮膰 rosn膮cego zad艂u偶enia. Natomiast jak to zadzia艂a w聽praktyce i聽czy faktycznie narz臋dzia wprowadzone przez聽regulatora spe艂ni膮 swoj膮 rol臋, to zaobserwujemy dopiero na 偶ywym organizmie, w聽perspektywie kolejnych miesi臋cy -聽m贸wi Marta Janowicz-Stradomska. - Patrz膮c na sytuacj臋 naszych klient贸w i聽spos贸b, w聽jaki zostali potraktowani przez聽wierzycieli, widz膮c, ile przeci臋tny d艂u偶nik ma zaci膮gni臋tych takich po偶yczek, co absolutnie nie聽powinno mie膰 miejsca, uwa偶am, 偶e ta regulacja jest jak najbardziej wskazana i聽powinna dobrze wp艂yn膮膰 na rynek po偶yczkowy.
Radca prawny Kancelarii CERTO, kt贸ra od p贸艂tora roku prowadzi program odd艂u偶eniowy Ulga od D艂ugu dla聽os贸b w聽bardzo trudnej sytuacji finansowej, wskazuje te偶, 偶e w聽nowej ustawie instytucje po偶yczkowe b臋d膮 zobowi膮zane do tego, 偶eby w聽zrozumia艂y spos贸b informowa膰 klient贸w o聽wszystkich kosztach zwi膮zanych z聽udzieleniem finansowania. Dalej, kredytodawca przed udzieleniem kredytu konsumenckiego b臋dzie zobowi膮zany do rzetelnej oceny zdolno艣ci kredytowej osoby staraj膮cej si臋 o聽kredyt oraz聽zweryfikowania jej dochod贸w i聽wydatk贸w. Je偶eli z聽dokument贸w przedstawionych przez聽klienta b臋dzie wynika膰, 偶e ma on zaleg艂o艣ci w聽sp艂acie innego zobowi膮zania przekraczaj膮ce sze艣膰 miesi臋cy, a mimo to instytucja po偶yczkowa udzieli mu kredytu, to dalsze zbycie wierzytelno艣ci z聽tej umowy b臋dzie niewa偶ne, a dochodzenie wierzytelno艣ci b臋dzie dopuszczalne dopiero po ca艂kowitej sp艂acie wcze艣niejszego zobowi膮zania lub po jego wyga艣ni臋ciu.
Przeczytaj tak偶e
- Dla tych po偶yczkobiorc贸w, kt贸rzy ju偶 w聽tej chwili maj膮 problemy ze sp艂at膮 zad艂u偶enia, ta nowa ustawa jest raczej neutralna. Oni na pewno w聽tych nowych warunkach nie聽b臋d膮 mogli zaci膮gn膮膰 kolejnych kredyt贸w na sp艂at臋 poprzednich. Niekt贸rzy na pewno mocno to odczuj膮 i聽b臋d膮 uwa偶a膰, 偶e jest to zmiana dla聽nich niekorzystna. Natomiast co do zasady idea edukowania w聽kwestiach finans贸w i聽chronienia przed wpadni臋ciem w聽spiral臋 zad艂u偶enia jest jak najbardziej s艂uszna -聽m贸wi radca prawny Kancelarii CERTO.
Bran偶a po偶yczkowa, kt贸ra jest przeciwna nowej regulacji, argumentuje, 偶e przyj臋cie jej w聽obecnym kszta艂cie b臋dzie de facto oznacza膰 koniec legalnie dzia艂aj膮cego sektora pozabankowego w聽Polsce, a du偶a cz臋艣膰 spo艣r贸d ok. 3 mln jego klient贸w zacznie szuka膰 dodatkowego finansowania swoich bie偶膮cych potrzeb w聽lombardach i聽podziemiu lichwiarskim. Bran偶a wskazuje te偶, 偶e bardzo niekorzystny jest moment procedowania tej regulacji, bo sektor instytucji po偶yczkowych ju偶 od kilku lat jest nierentowny. Zgodnie z聽danymi Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego w聽2020 roku strata si臋gn臋艂a prawie 280 mln z艂. Dane CRIF, kt贸re przytacza Fundacja, wskazuj膮, 偶e ostatnie dwa miesi膮ce 2021 roku zaczynaj膮 przypomina膰 wynikami poziomy obserwowane przed wybuchem pandemii. W grudniu warto艣膰 udzielonej po偶yczki wynios艂a 3609 z艂, o聽2,9 proc. wi臋cej ni偶 w聽listopadzie i聽12,8 proc. wi臋cej ni偶 rok wcze艣niej. Wi臋ksza by艂a tak偶e liczba przyznanych po偶yczek.聽