Ka偶da osoba odpowiada za swoje d艂ugi. Zdarzaj膮 si臋 jednak sytuacje, w kt贸rych mo偶na zosta膰 poci膮gni臋tym do sp艂aty zobowi膮za艅 bliskich, a nawet os贸b trzecich.
Podstawowym obowi膮zkiem os贸b posiadaj膮cych zobowi膮zania jest ich sp艂ata i wywi膮zywanie si臋 z podpisanych um贸w. Osobom uchylaj膮cym si臋 od regulowania nale偶no艣ci gro偶膮 r贸偶nego rodzaju sankcje 鈥� naliczanie odsetek karnych, egzekucja z maj膮tku, zaj臋cie przez komornika wyp艂aty czy w skrajnych przypadkach - kara pozbawienia wolno艣ci. Jednak nie tylko za swoje d艂ugi mo偶emy zosta膰 poci膮gni臋ci do odpowiedzialno艣ci. Mo偶e si臋 tak sta膰 r贸wnie偶 w sytuacji podpisania umowy por臋czenia czy przy przyj臋ciu spadku.
Artyku艂 jest kolejnym poradnikiem z naszej serii edukacyjnej "Jak wyj艣膰 z d艂ug贸w?". Dowiecie si臋 z niej m.in.:
- gdzie i jak sprawdzi膰 swoje d艂ugi?
- jakie s膮 sposoby wyj艣cia z d艂ug贸w r贸偶nego rodzaju?
- jak sp艂aci膰 alimenty, d艂ugi w banku albo za mieszkanie?
Czy odpowiadamy za d艂ugi rodziny?
Z regu艂y odpowiadamy wy艂膮cznie za swoje d艂ugi, jednak s膮 sytuacje, w kt贸rych b臋dziemy mie膰 do czynienia z odpowiedzialno艣ci膮 solidarn膮. Zobowi膮zanie jest solidarne, je偶eli wynika z ustawy lub z czynno艣ci prawnej (art. 369 kc). Domniemywa si臋, 偶e je偶eli kilka os贸b zaci膮gn臋艂o zobowi膮zanie dotycz膮ce ich wsp贸lnego mienia, s膮 one zobowi膮zane do solidarnej jego sp艂aty, chyba 偶e um贸wiono si臋 inaczej (art. 370 kc). 鈥� W przypadku odpowiedzialno艣ci za d艂ugi mo偶emy mie膰 do czynienia z solidarno艣ci膮 d艂u偶nik贸w, kiedy to kilku d艂u偶nik贸w mo偶e by膰 zobowi膮zanych w ten spos贸b, 偶e wierzyciel mo偶e 偶膮da膰 ca艂o艣ci lub cz臋艣ci 艣wiadczenia od wszystkich d艂u偶nik贸w 艂膮cznie od kilku z nich lub od ka偶dego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez kt贸regokolwiek z d艂u偶nik贸w zwalnia pozosta艂ych (art. 366 搂 1 kc) 鈥� wyja艣nia radca prawny Przemys艂aw Petr贸w z Przyjaznej Kancelarii.
Odpowiedzialno艣膰 za d艂ugi osoby trzeciej mo偶e r贸wnie偶 powsta膰 przez umow臋 por臋czenia, na mocy kt贸rej por臋czyciel zobowi膮zuje si臋 wzgl臋dem wierzyciela wykona膰 zobowi膮zanie na wypadek gdyby d艂u偶nik swojego zobowi膮zania nie wykona艂. W takim przypadku por臋czyciel jest odpowiedzialny jak wsp贸艂d艂u偶nik solidarny.
Jak wskazuje Przemys艂aw Petr贸w, z odpowiedzialno艣ci膮 solidarn膮 mamy r贸wnie偶 do czynienia w kwestiach podatkowych. 鈥� Przyk艂adowo, ma艂偶onkowie opodatkowani 艂膮cznie od sumy swoich dochod贸w na podstawie odr臋bnych przepis贸w ponosz膮 solidarn膮 odpowiedzialno艣膰 za zobowi膮zania podatkowe. W razie 艣mierci jednego z nich, drugi ponosi odpowiedzialno艣膰 鈥� informuje Przemys艂aw Petr贸w.
Przydatne:
- 聽 - poznasz swoj膮 histori臋 kredytow膮聽
- - powiadomienie SMS o pr贸bie wzi臋cia kredytu na twoje dane
Z odpowiedzialno艣ci膮 za d艂ugi rodziny mamy r贸wnie偶 styczno艣膰 w sytuacji, gdy pe艂noletnie dziecko zamieszkuje z rodzicem, a zad艂u偶enie odnosi si臋 do op艂at zwi膮zanych z zajmowaniem danego lokalu na podstawie stosunku najmu czy sp贸艂dzielczego prawa do mieszkania. 鈥� W贸wczas za zap艂at臋 czynszu i innych nale偶nych op艂at odpowiadaj膮 solidarnie z najemc膮 stale zamieszkuj膮ce z nim osoby pe艂noletnie. Odpowiedzialno艣膰 tych os贸b ogranicza si臋 jednak wy艂膮cznie do wysoko艣ci czynszu i innych op艂at nale偶nych za okres ich sta艂ego zamieszkiwania 鈥� wyja艣nia Przemys艂aw Petr贸w.
Jak sprawdzi膰 d艂ugi wsp贸艂ma艂偶onka?
Nie istnieje jeden niezawodny spos贸b sprawdzenia d艂ug贸w bliskich, w tym wsp贸艂ma艂偶onka. Je艣li chcemy dowiedzie膰 si臋, jak wygl膮da sytuacja zad艂u偶enia, najlepszym sposobem b臋dzie skorzystanie z bazy Biur Informacji Gospodarczych czy BIK. 鈥� Aktualnie jednak, ze wzgl臋du na obowi膮zuj膮ce przepisy w zakresie ochrony danych osobowych (RODO), formalne sprawdzenie, czy wsp贸艂ma艂偶onek lub inny cz艂onek rodziny posiada d艂ugi, jest w praktyce niemo偶liwe. (鈥�) Dost臋p do informacji w nich zawartych przys艂uguje osobie bezpo艣rednio zainteresowanej oraz osobom maj膮cym interes prawny w pozyskaniu takich danych. Je偶eli ma艂偶onek chcia艂by zasi臋gn膮膰 informacji o zaci膮gni臋tych przez wsp贸艂ma艂偶onka zobowi膮zaniach, powinien poprosi膰 go o wystawienie upowa偶nienia do sprawdzenia go w okre艣lonej bazie 鈥� m贸wi Robert Nogacki, radca prawny z Kancelarii Prawnej Skarbiec.
Wsp贸lne konto 鈥� jakie niebezpiecze艅stwo za sob膮 niesie?
Ustawa Prawo bankowe umo偶liwia za艂o偶enie wsp贸lnego rachunku bankowego przez osoby, kt贸re nie musz膮 by膰 spokrewnione. Prowadzenie konta jest bowiem zobowi膮zaniem umownym, do kt贸rego dochodzi wskutek zgodnego o艣wiadczenia woli. Nale偶y jednak pami臋ta膰, 偶e to rachunek bankowy stanowi dla komornika najlepsze 藕r贸d艂o zaspokojenia prowadzonej egzekucji, niezale偶nie od tego, czy jest prowadzony wy艂膮cznie dla d艂u偶nika, czy dodatkowo dla os贸b trzecich.
鈥� Gdy jeden ze wsp贸艂w艂a艣cicieli wsp贸lnego konta bankowego posiada d艂ugi, rachunek taki mo偶e sta膰 si臋 przedmiotem egzekucji. Komornik, wyposa偶ony w tytu艂 wykonawczy wystawiony przeciwko d艂u偶nikowi mo偶e zaj膮膰 wierzytelno艣ci z jego rachunku, niezale偶nie od tego, czy jest on wy艂膮cznie jego w艂asno艣ci膮, czy rachunkiem wsp贸lnym. W przypadku zaj臋cia wsp贸lnego konta egzekucja prowadzona b臋dzie z udzia艂u d艂u偶nika w tym rachunku, zgodnie z tre艣ci膮 umowy reguluj膮cej jego prowadzenie. Umow臋 tak膮 nale偶y w terminie tygodnia od daty zaj臋cia rachunku przed艂o偶y膰 komornikowi. W przypadku nieprzed艂o偶enia umowy b膮d藕 w sytuacji, gdy umowa nie okre艣la udzia艂贸w poszczeg贸lnych wsp贸艂w艂a艣cicieli w rachunku wsp贸lnym domniemywa si臋, 偶e udzia艂y s膮 r贸wne. W praktyce mo偶e si臋 zdarzy膰, i偶 komornik, prowadz膮c egzekucj臋 wobec jednego ze wsp贸艂w艂a艣cicieli rachunku, mo偶e chcie膰 si臋gn膮膰 do ca艂o艣ci udzia艂贸w w rachunku wsp贸lnym. W takim wypadku nale偶y wytoczy膰 pow贸dztwo o zwolnienie spod egzekucji udzia艂u nienale偶膮cego do d艂u偶nika 鈥� wyja艣nia Robert Nogacki.
Czy rozdzielno艣膰 maj膮tkowa ochroni przed d艂ugami?
Zawarcie zwi膮zku ma艂偶e艅skiego wi膮偶e si臋 z odpowiedzialno艣ci膮 za d艂ugi naszego ma艂偶onka. Oboje ma艂偶onkowie s膮 odpowiedzialni solidarnie za zobowi膮zania zaci膮gni臋te przez jednego z nich w sprawach wynikaj膮cych z zaspokajania zwyk艂ych potrzeb rodziny, wyja艣nia Przemys艂aw Petr贸w.
Ponadto dodaje, 偶e z chwil膮 zawarcia ma艂偶e艅stwa powstaje mi臋dzy ma艂偶onkami z mocy ustawy wsp贸lno艣膰 maj膮tkowa (wsp贸lno艣膰 ustawowa) obejmuj膮ca przedmioty maj膮tkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje ma艂偶onk贸w lub przez jednego z nich (maj膮tek wsp贸lny). Przedmioty maj膮tkowe nieobj臋te wsp贸lno艣ci膮 ustawow膮 nale偶膮 do maj膮tku osobistego ka偶dego z ma艂偶onk贸w. Przy czym Kodeks rodzinny i opieku艅czy wskazuje szereg czynno艣ci mog膮cych skutkowa膰 powstaniem powa偶nych zobowi膮za艅, na dokonanie kt贸rych wymagana jest pod rygorem niewa偶no艣ci zgoda drugiego ma艂偶onka, a s膮 to:
- czynno艣膰 prawna prowadz膮ca do zbycia, obci膮偶enia, odp艂atnego nabycia nieruchomo艣ci lub u偶ytkowania wieczystego, jak r贸wnie偶 prowadz膮ca do oddania nieruchomo艣ci do u偶ywania lub pobierania z niej po偶ytk贸w,
- czynno艣膰 prawna prowadz膮ca do zbycia, obci膮偶enia, odp艂atnego nabycia prawa rzeczowego, kt贸rego przedmiotem jest budynek lub lokal,
- czynno艣膰 prawna prowadz膮ca do zbycia, obci膮偶enia, odp艂atnego nabycia i wydzier偶awienia gospodarstwa rolnego lub przedsi臋biorstwa,
- darowizna z maj膮tku wsp贸lnego, z wyj膮tkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyj臋tych.
W kwestii d艂ug贸w zwi膮zanych z zaci膮gni臋ciem zobowi膮zania, sytuacja wygl膮da nast臋puj膮co. Je艣li umowa kredytu b膮d藕 po偶yczki zosta艂a zaci膮gni臋ta za zgod膮 wsp贸艂ma艂偶onka, wierzyciel mo偶e 偶膮da膰 zaspokojenia z maj膮tku wsp贸lnego ma艂偶onk贸w. Jednak, je艣li dosz艂o do zawarcia zobowi膮zania bez zgody drugiego ma艂偶onka albo zobowi膮zanie jednego z ma艂偶onk贸w nie wynika z czynno艣ci prawnej, wierzyciel mo偶e 偶膮da膰 zaspokojenia tylko z maj膮tku osobistego d艂u偶nika, z jego wynagrodzenia za prac臋 lub z dochod贸w uzyskanych przez d艂u偶nika z innej dzia艂alno艣ci zarobkowej.
鈥� Skutecznym zabezpieczeniem si臋 przed ponoszeniem odpowiedzialno艣ci za d艂ugi ma艂偶onka jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego, w kt贸rej mo偶na wsp贸lno艣膰 ustawow膮 rozszerzy膰 lub ograniczy膰 albo ustanowi膰 rozdzielno艣膰 maj膮tkow膮 lub rozdzielno艣膰 maj膮tkow膮 z wyr贸wnaniem dorobk贸w (umowa maj膮tkowa). Umowa taka mo偶e r贸wnie偶 poprzedza膰 zawarcie ma艂偶e艅stwa 鈥� t艂umaczy Przemys艂aw Petr贸w.
Dziedziczenie d艂ugu
Odpowiedzialno艣膰 za d艂ugi rodziny mo偶e by膰 r贸wnie偶 zwi膮zana ze zobowi膮zaniami odziedziczonymi w spadku po zmar艂ym krewnym lub ma艂偶onku. Nale偶y pami臋ta膰, 偶e nabycie spadku nast臋puje z chwil膮 jego otwarcia. Jednak spadkobierca ma wyb贸r, a mianowicie mo偶e przyj膮膰 spadek bez ograniczenia odpowiedzialno艣ci za d艂ugi (przyj臋cie proste), z ograniczeniem tej odpowiedzialno艣ci (przyj臋cie z dobrodziejstwem inwentarza) b膮d藕 te偶 spadek odrzuci膰. Przy czym, jak wskazuje Przemys艂aw Petr贸w, o艣wiadczenie o przyj臋ciu lub o odrzuceniu spadku mo偶e by膰 z艂o偶one w ci膮gu sze艣ciu miesi臋cy od dnia, w kt贸rym spadkobierca dowiedzia艂 si臋 o tytule swego powo艂ania. Natomiast jego brak w okre艣lonym terminie jest jednoznaczny z przyj臋ciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Odpowiedzialno艣膰 za d艂ugi jest zatem 艣ci艣le zwi膮zana ze sposobem przyj臋cia spadku. 鈥� W razie prostego przyj臋cia spadku, spadkobierca ponosi odpowiedzialno艣膰 za d艂ugi spadkowe bez ograniczenia. Natomiast w razie przyj臋cia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialno艣膰 za d艂ugi spadkowe tylko do warto艣ci ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Ponadto do chwili podzia艂u spadku spadkobiercy ponosz膮 solidarn膮 odpowiedzialno艣膰 za d艂ugi spadkowe. Je偶eli jeden ze spadkobierc贸w spe艂ni艂 艣wiadczenie, mo偶e on 偶膮da膰 zwrotu od pozosta艂ych spadkobierc贸w w cz臋艣ciach, kt贸re odpowiadaj膮 wielko艣ci ich udzia艂贸w. Natomiast od chwili podzia艂u spadku spadkobiercy ponosz膮 odpowiedzialno艣膰 za d艂ugi spadkowe w stosunku do wielko艣ci udzia艂贸w 鈥� dodaje Przemys艂aw Petr贸w.
Spadek niczym kot w worku
Kwestie spadkowe, a przede wszystkim dziedziczenie d艂ugu, s膮 do艣膰 problematyczne. Nale偶y pami臋ta膰, 偶e masa spadkowa sk艂ada si臋 z zar贸wno z og贸艂u praw i zobowi膮za艅 spadkodawcy. W sytuacji kiedy jako spadkobierca orientujemy si臋 w sytuacji maj膮tkowej osoby zmar艂ej, mo偶emy dokona膰 艣wiadomego wyboru co do przyj臋cia b膮d藕 odrzucenia spadku. W przeciwnym przypadku nie powinni艣my przyjmowa膰 spadku wprost, bowiem w贸wczas odpowiedzialno艣膰 za ewentualne d艂ugi spadkowe nie zostanie ograniczona wy艂膮cznie do wysoko艣ci stanu czynnego spadku, lecz rozci膮gnie si臋 r贸wnie偶 na maj膮tek osobisty spadkobiercy, bez 偶adnych ogranicze艅.
鈥� Najlepszym 藕r贸d艂em informacji w takich sytuacjach jest najbli偶sza rodzina lub przyjaciele. Warto tak偶e przejrze膰 dokumentacj臋 zmar艂ego, dotycz膮c膮 spraw finansowych. Je艣li jednak z pozyskanych informacji ani z dokument贸w nic nie wynika, nale偶y skorzysta膰 z innych dost臋pnych narz臋dzi, takich jak bazy danych BIK czy KRD. W celu pozyskania informacji nale偶y powo艂a膰 si臋 na interes prawny, wskazuj膮c na tocz膮ce si臋 post臋powanie o stwierdzenie nabycia spadku, do kt贸rego nale偶y do艂膮czy膰 akt zgonu spadkodawcy. Mo偶e si臋 jednak zdarzy膰, 偶e pomimo podj臋cia tych czynno艣ci, nie uzyskamy potrzebnej informacji. Czasami administratorzy baz danych uzale偶niaj膮 ich udzielenie od tego, czy osoba zainteresowana z艂o偶y艂a o艣wiadczenie o przyj臋ciu spadku. Jeszcze innym sposobem na sprawdzenie, czy spadkodawca posiada艂 d艂ugi jest z艂o偶enie w s膮dzie wniosku dotycz膮cego spisu inwentarza. Spis inwentarza przeprowadza komornik, kt贸rego zadaniem jest ustalenie sk艂adnik贸w nale偶膮cych do masy spadkowej. Z dokumentu tego dowiemy si臋, czy spadkodawca mia艂 d艂ugi. To z kolei pozwoli nam podj膮膰 decyzj臋 o tym, czy i w jaki spos贸b chcemy przyj膮膰 spadek 鈥� wyja艣nia Robert Nogacki.
