Cho膰 w 1918 roku Niemcy poprosi艂y o zawieszenie broni jako pa艅stwo zwyci臋偶one, to niech臋tnie patrzy艂y na odbudow臋 silnej Rzeczypospolitej. Dlatego te偶 wobec sporu dw贸ch pa艅stw o 骋诲补艅蝉办, pa艅stwa sprzymierzone postanowi艂y ustanowi膰 na jego terenie i w okolicach Wolne Miasto z wieloma instytucjami niepodleg艂ego kraju.


Wolne Miasto 骋诲补艅蝉办 mia艂o w艂asn膮 konstytucj臋 (zatwierdzan膮 przez Lig臋 Narod贸w), hymn, parlament (Volkstag), b臋d膮cy organem ustawodawczym oraz Senat, stanowi膮cy w艂adz臋 wykonawcz膮. Utworzono r贸wnie偶 骋诲补艅蝉办膮 Kas臋 Centraln膮, emituj膮c膮 przej艣ciow膮 walut臋 - mark臋 gda艅sk膮. Kas臋 zast膮pi艂 Bank 骋诲补艅蝉办i, powo艂any 5. lutego 1923 r. na mocy ustawy uchwalonej 20. listopada 1922 r.
Now膮 walut膮, wprowadzon膮 1. stycznia 1924 r., sta艂 si臋 gulden gda艅ski, emitowany przez Bank. By艂a ona 艣ci艣le powi膮zana z funtem szterlingiem, a jej kurs w stosunku do funta zosta艂 ustalony na 25,21 gulden贸w (1924).
Kapita艂 pocz膮tkowy Banku 骋诲补艅蝉办iego wynosi艂 7,5 mln gulden贸w. Jego udzia艂owcami by艂y zar贸wno niemieckie, jak i polskie (40%: Bank dla Handlu i Przemys艂u, do 1926; Bank Handlowy, do 1926; Bank Kwilecki i Potocki i S-ka;聽 Bank Przemys艂owc贸w, do 1926; Bank Zwi膮zku Sp贸艂ek Zarobkowych; Polski Bank Przemys艂owy; Bank Gospodarstwa Krajowego, od 1926) instytucje finansowe.
Prowizoryczn膮 seri臋 gulden贸w w banknotach (1, 2, 5, 10, 25 i 50 fenig贸w oraz 1, 2, 5, 10, 25, 50 i 100 gulden贸w) wprowadzonych do obiegu w pa藕dzierniku i listopadzie 1923 jeszcze przez 骋诲补艅蝉办膮 Kas臋 Centraln膮, zast膮piono w lutym 1924 seri膮 banknot贸w guldenowych o nomina艂ach 10, 25, 100, 500 i 1000 gulden贸w, oraz monetami.
W uzupe艂nieniu pierwszej serii Bank 骋诲补艅蝉办i dodatkowo wyemitowa艂 banknoty o nomina艂ach 20 gulden贸w (1932, 1937) i 50 gulden贸w (1937).聽 W 1935 bank przej膮艂 od zlikwidowanej 骋诲补艅蝉办iej Gie艂dy Papier贸w Warto艣ciowych i Dewiz (Danziger Effekten- und Devisenb枚rse) funkcj臋 ustanawiania kurs贸w walut.
Bank 骋诲补艅蝉办i zosta艂 zlikwidowany wkr贸tce po w艂膮czeniu Wolnego Miasta do Rzeszy we wrze艣niu 1939, a emitowane przeze艅 艣rodki p艂atnicze zosta艂y wycofane z obiegu po kursie 1 gulden gda艅ski = 70 fenig贸w niemieckich. Do 31 sierpnia 1939 r. obowi膮zywa艂 parytet: 锄艂oty polski (kt贸remu gulden by艂 r贸wnowa偶ny) = 0,52 Reichsmarki przy pe艂nej zewn臋trznej wymienialno艣ci walutowej (w przeciwie艅stwie do Reichsmarki).
Marcin Dobrowolski