Taki scenariusz badacze przewiduj膮, je艣li nie uda si臋 powstrzyma膰 emisji gaz贸w cieplarnianych i ograniczy膰 ocieplania si臋 klimatu.
Jak przypominaj膮 naukowcy z Istituto Nazionale di Geofisica e Vulcanologia (INGV) w Rzymie - autorzy pracy na 艂amach czasopisma 鈥濺emote Sensing鈥� - wzrost poziomu morza w Lagunie Weneckiej mia艂 miejsce od czas贸w historycznych. Jednak jej podatno艣膰 na zalanie ro艣nie ze wzgl臋du na skutki ocieplenia klimatu, w tym topnienie lodowc贸w, kt贸re przyczynia si臋 do wzrostu poziomu m贸rz. Laguna Wenecka, ze skomplikowan膮 sieci膮 kana艂贸w, wysp i s艂onych bagien jest wyj膮tkowym, wra偶liwym 艣rodowiskiem, kt贸re by艂o zasiedlone od czas贸w prehistorycznych. Od 1987 r. jest uznawana przez UNESCO za 艢wiatowe Dziedzictwo.
W艂oscy badacze analizowali przys锄艂e ryzyko powodzi i zalania laguny w ramach trzech scenariuszy klimatycznych, kt贸re podaje 6. Raport Mi臋dzyrz膮dowego Zespo艂u ds. Zmian Klimatu (IPCC) 鈥� dla niskich emisji, 艣rednich emisji i wysokich emisji. Po raz pierwszy - opr贸cz wzrostu poziomu morza - wzi臋to pod uwag臋 jednocze艣nie dwa inne czynniki, tj. stopniowe osiadanie l膮du, kt贸re wyst臋puje z szybko艣ci膮 1鈥�3 mm na rok, a w szczytach do 7 mm rocznie oraz scenariusze ekstremalnych fal sztormowych (potencjalne wyst膮pienie ekstremalnego zdarzenia Acqua Alta, wywo艂anego przez po艂膮czenie niskiego ci艣nienia i silnych wiatr贸w sirocco).
Wed艂ug raportu je艣li nie zatrzymamy emisji gaz贸w cieplarnianych, te trzy czynniki 艂膮cznie mog膮 do 2150 r. doprowadzi膰 do tymczasowego wzrostu poziomu morza nawet do 3,5 metra powy偶ej referencyjnego wska藕nika p艂yw贸w Punta della Salute. Prognozy te budz膮 obawy o przys锄艂膮 skuteczno艣膰 kluczowego systemu przeciwpowodziowego Wenecji 鈥� systemu MoSE, kt贸ry zosta艂 zaprojektowany w celu ochrony laguny przed p艂ywami do 3 metr贸w (r贸偶nica mi臋dzy lagun膮 a otwartym morzem). Wraz ze wzrostem poziomu morza MoSE mo偶e zosta膰 zalany ju偶 w 2100 r., co zagrozi jego funkcjonalno艣ci. Doprowadzi to do zalania oko艂o 65 proc. laguny (139 km kw.) podczas ekstremalnie wysokich stan贸w wody. W scenariuszach niskiej emisji zalane zostanie do 50 proc. powierzchni laguny.
鈥濿yniki naszych bada艅 podkre艣laj膮 wp艂yw antropogenicznej zmiany klimatu na Lagun臋 Weneck膮. Rosn膮cy poziom m贸rz, spowodowany emisjami CO2 ze spalania paliw kopalnych, 艂膮czy si臋 z lokalnym osiadaniem l膮du, pogarszanym przez urbanizacj臋 i podziemn膮 eksploatacj臋 zasob贸w鈥� - skomentowa艂 wsp贸艂autor badania Tommaso Alberti z INGV. W jego ocenie bez konkretnych dzia艂a艅 w celu zmniejszenia emisji i 锄艂agodzenia skutk贸w globalnego ocieplenia, du偶e cz臋艣ci laguny mog膮 zosta膰 zalane do ko艅ca stulecia, co zagrozi historycznemu, kulturowemu i gospodarczemu dziedzictwu Wenecji.
鈥濼o oczywiste, 偶e badania te maj膮 prze艂o偶enie na polskie warunki, poniewa偶 poziom morza podnosi si臋 wsz臋dzie w miar臋 podobnie. W Polsce nale偶y si臋 spodziewa膰, 偶e b臋dziemy mieli ponad 90 proc. 艣redniej 艣wiatowego wzrostu poziomu morza鈥� - powiedzia艂 PAP prof. Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk Jacek Piskozub.
Wskaza艂, 偶e mamy w kraju podobne rejony do Wenecji - s膮 to 呕u艂awy, kt贸re le偶膮 w depresji (poni偶ej poziomu morza), a ponadto stopniowo opadaj膮, poniewa偶 grunt w deltach rzek stopniowo ulega osiadaniu, gdy nie jest uzupe艂niany 艣wie偶ymi osadami z rzek. 鈥濿a艂y przeciwpowodziowe wzniesione na 呕u艂awach do ko艅ca wieku na pewno oka偶膮 si臋 za niskie. Z prognoz wynika, 偶e poziom morza wzro艣nie do 2100 r. prawdopodobnie o 1 m, ale trzeba pami臋ta膰, 偶e podczas sztorm贸w woda si臋 spi臋trza i s膮 tzw. cofki. Dlatego pod koniec wieku 呕u艂awy b臋d膮 zalewane ka偶dej zimy鈥� 鈥� powiedzia艂 prof. Piskozub. W jego ocenie bez olbrzymich inwestycji w podwy偶szenie wa艂贸w przeciwpowodziowych nie uda si臋 temu zapobiec.
Je艣li nie uda si臋 zmniejszy膰 emisji gaz贸w cieplarnianych do atmosfery do 2100 r., trwale zalana mo偶e zosta膰 nie tylko cz臋艣膰 呕u艂aw Wi艣lanych, ale te偶 wybrze偶e Polski na wysoko艣ci D臋bek. Zgodnie z symulacjami Climate Central (organizacji non-profit zajmuj膮cej si臋 analiz膮 danych i rozpowszechnianiem wiedzy z zakresu klimatologii) pod wod膮 mog膮 znale藕膰 si臋: Bazylika Mariacka i ulica D艂uga w 骋诲补艅蝉办u oraz 艣r贸dmie艣cie Gdyni.
鈥濭dyby艣my natychmiast przestali spala膰 rop臋, w臋giel i gaz, czyli osi膮gn臋li neutralno艣膰 emisyjn膮, to prognozy by艂yby lepsze, ale na razie nic na to nie wskazuje. A przy scenariuszu, 偶e te paliwa b臋dziemy spala膰 jeszcze przez kilkadziesi膮t lat, wzrost poziomu morza w przys锄艂ym wieku mo偶e wynie艣膰 nawet 3 metry. Wtedy w艂a艣ciwie ka偶dy port b臋dzie zalany鈥� 鈥� powiedzia艂 prof. Piskozub. Jego zdaniem spo艣r贸d polskich miast najbardziej nara偶ony jest 骋诲补艅蝉办, mi臋dzy innymi ze wzgl臋du na szybsze opadanie l膮du (rz臋du 10 cm na 100 lat).
Oceanolog podkre艣li艂, 偶e ju偶 teraz powinni艣my inwestowa膰 pieni膮dze w budowanie wa艂贸w przeciwpowodziowych i wr贸t przeciwsztormowych w nadmorskich miastach. 鈥濼o jest olbrzymia inwestycja, kt贸r膮 powinni艣my zacz膮膰 planowa膰, poniewa偶 b臋dzie potrzebna ju偶 za 20-30 lat. Niestety, obawiam si臋, 偶e w Polsce zrobimy to dopiero po pierwszej du偶ej powodzi morskiej, kt贸ra zaleje 骋诲补艅蝉办 albo 呕u艂awy. Wtedy dopiero opracujemy narodowy program ratowania miejscowo艣ci nadmorskich鈥� 鈥� powiedzia艂 naukowiec. Zwr贸ci艂 uwag臋, 偶e w Polsce na terenach, kt贸rym 鈥� zgodnie z prognozami 鈥� w przys锄艂o艣ci grozi zalanie wci膮偶 powstaj膮 domy.
Prof. Piskozub podsumowa艂, 偶e je艣li za 100 lat nie osi膮gniemy neutralno艣ci emisyjnej i l膮dolody b臋d膮 si臋 topi艂y dalej, to niekt贸re miasta, a nawet ca艂e kraje mog膮 przesta膰 istnie膰.
Joanna Morga (PAP)
jjj/ bar/ mhr/